Nostalgia Wschodu. Śladami unitów

Tylko na polskich kresach poczujesz ten wyjątkowy rodzaj nostalgii, który na chwilę przeniesie cię w przeszłość

Polskie pogranicze, choć ma bogatą i niezwykle burzliwą historię, wciąż pozostaje nieodkryte. A to przecież jeden z najbardziej urokliwych i różnorodnych zakątków Polski! Miejsce, w którym zachowały się relikty dawnych kresów z całą różnorodnością językową, architektoniczną i kulturową. Tu najlepiej widać ślady tego, czym była kiedyś Rzeczpospolita.

Dziś ten rozległy region rozciąga się na ziemiach Ukrainy, Litwy, Białorusi i Polski. Autor zabiera nas na rowerową wycieczkę po tych terenach. Ujrzymy urokliwe miejscowości Zamojszczyzny, Grodów Czerwieńskich i Roztocza, będziemy podziwiać niezwykłe budynki sakralne, zapomniane dwory oraz przepiękne malowidła, ikony czy rzeźby. To wszystko stanie się także przyczynkiem do opowieści o świecie, którego już nie ma, o historii bolesnej, a jednocześnie fascynującej, o wnioskach, jakie płyną z dziejów Kresowian…

Pierwszą podróż po wschodnich rubieżach Rzeczpospolitej odbyłem dosyć dawno. Wracałem tam wiele razy przez lata. Przejechałem wschodnią granicę – od drutów kolczastych na jej południowym krańcu, w Siankach, po litewskie wieże strażnicze w Górach Sudawskich. Pierwszy zapis, łapany na gorąco, okazał się powierzchowny. Nikt z nas, w większości chłopców po trzydziestce, nie wiedział, do jakiego stopnia to pierwsze, beztroskie szusowanie na rowerach zmieni nasz sposób myślenia, wpłynie na uprawiany zawód, w konsekwencji na życie. Pograniczny cykl reportaży „Z biegiem Bugu” wyrzucił mnie z pola eksperymentalnej prozy, z tropienia śladów Leśmiana w Hrubieszowie i w Zamościu, w reporterkę i dokument – po zaliczeniu trzech gazet, niespodziewanie dla siebie, wylądowałem w telewizji, gdzie reportaże, filmy dokumentalne z pogranicza stały się mimo woli, albo i z nią, moją specjalnością.

Adam Wiesław Kulik

Absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Dziennikarz oraz autor filmów dokumentalnych, edukacyjnych, historycznych, biograficznych i reportażowych. Pisze zarówno poezję, jak i powieści, opowiadania, reportaże, eseje historyczne i felietony. Za swoją twórczość otrzymał wiele nagród, m.in. nagrodę Bolesława Prusa, Nagrodę Artystyczną Miasta Lublin, nagrody na międzynarodowych festiwalach filmów telewizyjnych w Łucku i Częstochowie, a także Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Interesuje go tematyka wschodniego pogranicza i kresów.