Korf van bamboe, waarin de voor Nederland bestemde suiker verscheept wordt. (Kosz bambusowy, w którym transportowany jest cukier przeznaczony dla Holandii;

Korf van bamboe, waarin de voor Nederland bestemde suiker verscheept wordt

– Kosz bambusowy, w którym transportowany jest cukier przeznaczony dla Holandii)

Tot ver in 't binnenland van Europa, ziet men tegenwoordig het bamboezen vlechtwerk van die krandjangs – meestal gekoolteerd – gebruikt tot heggen en dergelyke afsluiting. (Daleko w głąb Europy, bambusowy plecionka z tych krandjangów – najczęściej węglowa – jest używana do żywopłotów i podobnych ogrodzeń;

Tot ver in 't binnenland van Europa

– Daleko w głąb Europy,

ziet men tegenwoordig het bamboezen vlechtwerk van die krandjangs – meestal gekoolteerd – gebruikt tot heggen en dergelyke afsluiting

– bambusowy plecionka z tych krandjangów – najczęściej węglowa – jest używana do żywopłotów i podobnych ogrodzeń)

Pedatti: javaansche kar. (Pedatti: jawajski wóz;

Pedatti

– Pedatti,

javaansche kar

– jawajski wóz)

De eigenaardigheid van dit voertuig was, dat het niet op raderen, maar, en wel op meewentelenden as, op schyven rolde, die om de onpraktische primitiviteit te volmaken, gewoonlyk den vorm hadden van 'n zeer onregelmatigen veelhoek. (Cechą charakterystyczną tego pojazdu było to, że nie toczył się na kołach, ale na obracającej się osi, na dyskach, które zwykle miały kształt bardzo nieregularnego wielokąta, aby dopełnić jego niepraktyczny prymitywizm;

De eigenaardigheid van dit voertuig was, dat het niet op raderen, maar, en wel op meewentelenden as, op schyven rolde

– Cechą charakterystyczną tego pojazdu było to, że nie toczył się na kołach, ale na obracającej się osi, na dyskach,

die om de onpraktische primitiviteit te volmaken, gewoonlyk den vorm hadden van 'n zeer onregelmatigen veelhoek

– które zwykle miały kształt bardzo nieregularnego wielokąta, aby dopełnić jego niepraktyczny prymitywizm)

De ‘chinesche kerk’ te Batavia (zie Noot 98) hield den heer W.R. van Hoevell voor den bekwamen schryver die zich onder den naam Jeronimus niet verborg. (Chiński kościół w Batawii (zob. Przypis 98) uznawał pana W.R. van Hoevell za zdolnego pisarza, który nie ukrywał się pod imieniem Jeronimus;

‘

chinesche kerk

’

te Batavia (zie Noot 98)

– Chiński kościół w Batawii (zob. Przypis 98),

hield den heer W.R. van Hoevell voor den bekwamen schryver die zich onder den naam Jeronimus niet verborg

– uznawał pana W.R. van Hoevell za zdolnego pisarza, który nie ukrywał się pod imieniem Jeronimus)

Wel jammer dat deze publicist, gedeeltelyk uit gebrek aan kennis van indische toestanden – hy was volbloed Bataviaan – meer nog misschien uit persoonlyke behoefte aan 'n schelle leus, zich door den klank van 't woordje: vry, verlokken liet tot het ophemelen van den zoogenaamd-vryen Arbeid. (Szkoda, że ten publicysta, częściowo z powodu braku wiedzy o indyjskich warunkach – był pełnokrwistym Batawiańczykiem – a może jeszcze bardziej z osobistej potrzeby chwytliwego hasła, dał się zwieść dźwiękowi słowa: wolność, aby wychwalać tak zwany wolny Pracę;

Wel jammer dat deze publicist, gedeeltelyk uit gebrek aan kennis van indische toestanden – hy was volbloed Bataviaan

– Szkoda, że ten publicysta, częściowo z powodu braku wiedzy o indyjskich warunkach – był pełnokrwistym Batawiańczykiem,

meer nog misschien uit persoonlyke behoefte aan 'n schelle leus, zich door den klank van 't woordje: vry, verlokken liet tot het ophemelen van den zoogenaamd-vryen Arbeid

– a może jeszcze bardziej z osobistej potrzeby chwytliwego hasła, dał się zwieść dźwiękowi słowa: wolność, aby wychwalać tak zwaną wolną Pracę)

Het wawelen over deze opgedrongen topic heeft jaren lang de aandacht afgetrokken van hoofdzaken als die welke in den Havelaar behandeld worden en nog altyd aan de orde blyven. (Paplanie o tym narzuconym temacie przez lata odwracało uwagę od głównych spraw, takich jak te poruszane w Havelaarze, które nadal pozostają aktualne;

Het wawelen over deze opgedrongen topic

– Paplanie o tym narzuconym temacie,

heeft jaren lang de aandacht afgetrokken van hoofdzaken als die welke in den Havelaar behandeld worden en nog altyd aan de orde blyven

– przez lata odwracało uwagę od głównych spraw, takich jak te poruszane w Havelaarze, które nadal pozostają aktualne)

Men zie hierover m'n beide brochures over Vryen-Arbeid. (Zobacz moje dwie broszury o wolnej pracy;

Men zie hierover m'n beide brochures over Vryen-Arbeid

– Zobacz moje dwie broszury o wolnej pracy)

Zie noot 23. (Zobacz przypis 23;

Zie noot 23

– Zobacz przypis 23)

Onafhankelyke Rykjes in den Noordhoek. (Niezależne Królestwa w Północnym Zakątku;

Onafhankelyke Rykjes in den Noordhoek

– Niezależne Królestwa w Północnym Zakątku)

Het aantal meer of min onafhankelyke kleine vorsten in die streken is legio. (Liczba mniej lub bardziej niezależnych małych władców w tych regionach jest legionem;

Het aantal meer of min onafhankelyke kleine vorsten in die streken is legio

– Liczba mniej lub bardziej niezależnych małych władców w tych regionach jest legionem)

Twee hunner heb ik persoonlyk gekend, de Toeankoe's of Radjah's van Troemon en van Analaboe, die me soms te Natal bezochten, en wel tot groote ergernis van den Toeankoe dezer afdeeling. (Znałem osobiście dwóch z nich, Toeankoe'ów lub Radjah'ów z Troemon i Analaboe, którzy czasami odwiedzali mnie w Natal, ku wielkiej irytacji Toeankoe tej dzielnicy;

Twee hunner heb ik persoonlyk gekend, de Toeankoe's of Radjah's van Troemon en van Analaboe

– Znałem osobiście dwóch z nich, Toeankoe'ów lub Radjah'ów z Troemon i Analaboe,

die me soms te Natal bezochten, en wel tot groote ergernis van den Toeankoe dezer afdeeling

– którzy czasami odwiedzali mnie w Natal, ku wielkiej irytacji Toeankoe tej dzielnicy)

Een van die Hoofden namelyk – 't is me ontgaan, wie van de twee – veroorloofde zich 'n zyden doek om de lenden te slaan op 'n wyze die volgens de natalsche heraldiek, 't distinktief was van meer hoogheid dan hem toekwam. (Jeden z tych przywódców – nie pamiętam, który z dwóch – pozwolił sobie na owinięcie jedwabnej chusty wokół bioder w sposób, który według heraldyki natalskiej, był oznaką wyższej godności, niż mu przysługiwała;

Een van die Hoofden namelyk – 't is me ontgaan, wie van de twee

– Jeden z tych przywódców – nie pamiętam, który z dwóch,

veroorloofde zich 'n zyden doek om de lenden te slaan op 'n wyze die volgens de natalsche heraldiek, 't distinktief was van meer hoogheid dan hem toekwam

– pozwolił sobie na owinięcie jedwabnej chusty wokół bioder w sposób, który według heraldyki natalskiej, był oznaką wyższej godności, niż mu przysługiwała)

Uit deze en dergelyke kwestien over etikette en voorzitting vloeiden twisten en vechtpartyen voort, die me soms veel hoofdbreken berokkenden, daar de volgelingen van 't atjinsche Hoofd redelyk strydbaar waren, en de Natalezen zeer prikkelbaar zoodra 't den rang van hun Toeankoe gold. (Z tych i podobnych kwestii dotyczących etykiety i precedencji wynikały spory i bójki, które czasami sprawiały mi wiele kłopotów, ponieważ zwolennicy atjeńskiego przywódcy byli dość bojowi, a Nataleńczycy bardzo drażliwi, jeśli chodziło o rangę ich Toeankoe;

Uit deze en dergelyke kwestien over etikette en voorzitting vloeiden twisten en vechtpartyen voort

– Z tych i podobnych kwestii dotyczących etykiety i precedencji wynikały spory i bójki,

die me soms veel hoofdbreken berokkenden

– które czasami sprawiały mi wiele kłopotów,

daar de volgelingen van 't atjinsche Hoofd redelyk strydbaar waren, en de Natalezen zeer prikkelbaar zoodra 't den rang van hun Toeankoe gold

– ponieważ zwolennicy atjeńskiego przywódcy byli dość bojowi, a Nataleńczycy bardzo drażliwi, jeśli chodziło o rangę ich Toeankoe)

Over 't geheel werd Natal zeer druk door Atjinezen bezocht, en ik was ruimschoots in de gelegenheid eenige kennis van hunnen aard optedoen, te-meer omdat de naïve Si Oepi Keteh – een myner menigvuldige eerste liefden – 'n Atjinesche was. (Ogólnie rzecz biorąc, Natal był bardzo często odwiedzany przez Atjeńczyków, i miałem wiele okazji do zdobycia wiedzy na temat ich natury, tym bardziej, że naiwna Si Oepi Keteh – jedna z moich licznych pierwszych miłości – była Atjeńką;

Over 't geheel werd Natal zeer druk door Atjinezen bezocht

– Ogólnie rzecz biorąc, Natal był bardzo często odwiedzany przez Atjeńczyków,

en ik was ruimschoots in de gelegenheid eenige kennis van hunnen aard optedoen, te-meer omdat de naïve Si Oepi Keteh – een myner menigvuldige eerste liefden – 'n Atjinesche was

– i miałem wiele okazji do zdobycia wiedzy na temat ich natury, tym bardziej, że naiwna Si Oepi Keteh – jedna z moich licznych pierwszych miłości – była Atjeńką)

Toch bezit ik geen bouwstoffen voor 'n volledige karakterbeschryving, en ik durf alleen – in tegenspraak met de velen die heden-ten-dage over Atjinezen meespreken zonder ooit 'n Atjinees gezien te hebben – beweren dat zy over 't geheel genomen zeer veel goede hoedanigheden bezitten. (Jednak nie posiadam materiałów do pełnej charakterystyki i ośmielam się jedynie – w przeciwieństwie do wielu, którzy dzisiaj mówią o Atjeńczykach, nigdy ich nie widząc – twierdzić, że mają oni wiele dobrych cech;

Toch bezit ik geen bouwstoffen voor 'n volledige karakterbeschryving

– Jednak nie posiadam materiałów do pełnej charakterystyki,

en ik durf alleen – in tegenspraak met de velen die heden-ten-dage over Atjinezen meespreken zonder ooit 'n Atjinees gezien te hebben – beweren dat zy over 't geheel genomen zeer veel goede hoedanigheden bezitten

– i ośmielam się jedynie – w przeciwieństwie do wielu, którzy dzisiaj mówią o Atjeńczykach, nigdy ich nie widząc – twierdzić, że mają oni wiele dobrych cech)

Ongetwyfeld namelyk zyn ze hooghartig en dapper. (Bez wątpienia są oni dumni i odważni;

Ongetwyfeld namelyk zyn ze hooghartig en dapper

– Bez wątpienia są oni dumni i odważni)

Dat, by gelegenheid der oorlogsverklaring, 'n minister in de Kamer de Atjinezen heeft durven afschilderen als schuldig aan zeeroof, bewyst slechts voor de duizendste keer dat sommige sprekers geen laster te plomp keuren om by dat kollegie hun doel te bereiken. (Fakt, że przy okazji wypowiedzenia wojny, minister w Izbie odważył się przedstawić Atjeńczyków jako winnych piractwa, po raz tysięczny dowodzi, że niektórzy mówcy nie gardzą żadnym oszczerstwem, aby osiągnąć swój cel w tej izbie;

Dat, by gelegenheid der oorlogsverklaring, 'n minister in de Kamer de Atjinezen heeft durven afschilderen als schuldig aan zeeroof

– Fakt, że przy okazji wypowiedzenia wojny, minister w Izbie odważył się przedstawić Atjeńczyków jako winnych piractwa,

bewyst slechts voor de duizendste keer dat sommige sprekers geen laster te plomp keuren om by dat kollegie hun doel te bereiken

– po raz tysięczny dowodzi, że niektórzy mówcy nie gardzą żadnym oszczerstwem, aby osiągnąć swój cel w tej izbie)

Is de zeeroof in den indischen Archipel afgenomen, sedert de atjinsche havens geblokkeerd zyn? (Czy piractwo w Archipelagu Indonezyjskim zmniejszyło się od czasu zablokowania portów atjeńskich?;

Is de zeeroof in den indischen Archipel afgenomen, sedert de atjinsche havens geblokkeerd zyn?

– Czy piractwo w Archipelagu Indonezyjskim zmniejszyło się od czasu zablokowania portów atjeńskich?)

Immers neen. (Oczywiście, że nie;

Immers neen

– Oczywiście, że nie)

Indien ons gouvernement zeeroovers bevechten wil, laat het dan den oorlog verklaren aan den Sultan der Soeloe-eilanden, aan de Illanezen op Magindanao, en eigenlyk aan àlle vorsten en volken op dat groote eiland. (Jeśli nasz rząd chce walczyć z piratami, niech wypowie wojnę sułtanowi Wysp Sulu, Illanezyjczykom na Magindanao i właściwie wszystkim władcom i ludom na tej wielkiej wyspie;

Indien ons gouvernement zeeroovers bevechten wil

– Jeśli nasz rząd chce walczyć z piratami,

laat het dan den oorlog verklaren aan den Sultan der Soeloe-eilanden, aan de Illanezen op Magindanao, en eigenlyk aan àlle vorsten en volken op dat groote eiland

– niech wypowie wojnę sułtanowi Wysp Sulu, Illanezyjczykom na Magindanao i właściwie wszystkim władcom i ludom na tej wielkiej wyspie)

Uit die streken zwermen de vloten uit, die sedert eeuwen de bezittingen der atjinsche Sultans, niet minder dan de onze, op 'n brandschatting stellen, weinig minder schandelyk voor wie ze betaalt dan voor den heffer. (Z tych regionów wypływają floty, które od wieków łupią posiadłości sułtanów atjeńskich, nie mniej niż nasze, co jest równie haniebne dla płacących, jak i dla poborców;

Uit die streken zwermen de vloten uit

– Z tych regionów wypływają floty,

die sedert eeuwen de bezittingen der atjinsche Sultans, niet minder dan de onze, op 'n brandschatting stellen

– które od wieków łupią posiadłości sułtanów atjeńskich, nie mniej niż nasze,

weinig minder schandelyk voor wie ze betaalt dan voor den heffer

– co jest równie haniebne dla płacących, jak i dla poborców)

Dáár zou iets deugdelyks te doen vallen voor onze Marine, of liever voor onze Landmacht, want het beschieten van bamboezen gebouwtjes aan 't strand beteekent niet veel. (Tam nasza Marynarka, a raczej Armia, miałaby coś pożytecznego do zrobienia, ponieważ ostrzeliwanie bambusowych budynków na plaży nie ma większego znaczenia;

Dáár zou iets deugdelyks te doen vallen voor onze Marine, of liever voor onze Landmacht

– Tam nasza Marynarka, a raczej Armia, miałaby coś pożytecznego do zrobienia,

want het beschieten van bamboezen gebouwtjes aan 't strand beteekent niet veel

– ponieważ ostrzeliwanie bambusowych budynków na plaży nie ma większego znaczenia)

Maar de beschuldiging van zeeroof was onze edele staatslieden niet voldoende. (Ale oskarżenie o piractwo nie było wystarczające dla naszych szlachetnych mężów stanu;

Maar de beschuldiging van zeeroof was onze edele staatslieden niet voldoende

– Ale oskarżenie o piractwo nie było wystarczające dla naszych szlachetnych mężów stanu)

Om den zoo fyn zedelyken Nederlander te bewegen tot de vereischte oorlogswoede – en fondsen-bewilliging! – werd hem in diezelfde Tweede-Kamer de Atjinees voorgesteld als zoo heel in 't byzonder overgegeven aan… onnatuurlyken wellust! (Aby tak moralnie wrażliwego Holendra skłonić do niezbędnej wojennej wściekłości – i przyznania funduszy! – przedstawiono mu w tej samej Izbie Reprezentantów Atjeńczyków jako szczególnie oddanych… nienaturalnym rozkoszom!;

Om den zoo fyn zedelyken Nederlander te bewegen tot de vereischte oorlogswoede – en fondsen-bewilliging!

– Aby tak moralnie wrażliwego Holendra skłonić do niezbędnej wojennej wściekłości – i przyznania funduszy!,

werd hem in diezelfde Tweede-Kamer de Atjinees voorgesteld als zoo heel in 't byzonder overgegeven aan… onnatuurlyken wellust!

– przedstawiono mu w tej samej Izbie Reprezentantów Atjeńczyków jako szczególnie oddanych… nienaturalnym rozkoszom!)

My, die veel met Atjinezen heb omgegaan, was daarvan nooit iets gebleken, misschien wel omdat ik nooit in 't belang van carrière of pozitie vuile voorwendsels noodig had om oorlog te maken. (Ja, który miałem wiele do czynienia z Atjeńczykami, nigdy o tym nie słyszałem, być może dlatego, że nigdy nie potrzebowałem brudnych pretekstów do wojny dla kariery lub pozycji;

My, die veel met Atjinezen heb omgegaan, was daarvan nooit iets gebleken

– Ja, który miałem wiele do czynienia z Atjeńczykami, nigdy o tym nie słyszałem,

misschien wel omdat ik nooit in 't belang van carrière of pozitie vuile voorwendsels noodig had om oorlog te maken

– być może dlatego, że nigdy nie potrzebowałem brudnych pretekstów do wojny dla kariery lub pozycji)

Aan hen die op dit punt zich zooveel volkenkundiger toonen, vraag ik welke ‘reden van wetenschap’ ze voor hun liefelyke beschuldiging kunnen aanvoeren? (Do tych, którzy wydają się być bardziej etnologiczni w tej kwestii, pytam, jakie ‘powody naukowe’ mogą podać dla swoich uroczych oskarżeń?;

Aan hen die op dit punt zich zooveel volkenkundiger toonen

– Do tych, którzy wydają się być bardziej etnologiczni w tej kwestii,

vraag ik welke

‘

reden van wetenschap

’

ze voor hun liefelyke beschuldiging kunnen aanvoeren

– pytam, jakie ‘powody naukowe’ mogą podać dla swoich uroczych oskarżeń)

In-allen-geval komt me zoo'n aantyging tegen 'n vyand die doorslaande blyken geeft van mannelykheid, niet zeer… mannelyk voor, en even onsmakelyk als 't bedoeld delikt zelf. (W każdym razie takie oskarżenie przeciwko wrogowi, który daje jednoznaczne dowody męskości, wydaje mi się nie bardzo… męskie, i równie niesmaczne jak samo przestępstwo;

In-allen-geval komt me zoo'n aantyging tegen 'n vyand die doorslaande blyken geeft van mannelykheid

– W każdym razie takie oskarżenie przeciwko wrogowi, który daje jednoznaczne dowody męskości,

niet zeer… mannelyk voor, en even onsmakelyk als 't bedoeld delikt zelf

– wydaje mi się nie bardzo… męskie, i równie niesmaczne jak samo przestępstwo)

Wat te zeggen van 'n Vertegenwoordiging die millioenen voteert op voorstellen van ministers wien zulke middeltjes tot ophitsing niet te verachtelyk zyn? (Co powiedzieć o Izbie Reprezentantów, która przyznaje miliony na wnioski ministrów, którym takie środki do podżegania nie są zbyt obrzydliwe?;

Wat te zeggen van 'n Vertegenwoordiging die millioenen voteert op voorstellen van ministers wien zulke middeltjes tot ophitsing niet te verachtelyk zyn

– Co powiedzieć o Izbie Reprezentantów, która przyznaje miliony na wnioski ministrów, którym takie środki do podżegania nie są zbyt obrzydliwe?)

Dat overigens het nederlandsche Staatsbestuur – een tot in 't merg verrot organismus! – de wapens zou aangorden in 't belang der zedelykheid, is 'n koddig denkbeeld. (To, że rząd holenderski – organizm zepsuty do szpiku kości! – miałby zbroić się w imię moralności, jest śmiesznym pomysłem;

Dat overigens het nederlandsche Staatsbestuur – een tot in 't merg verrot organismus!

– To, że rząd holenderski – organizm zepsuty do szpiku kości!,

de wapens zou aangorden in 't belang der zedelykheid, is 'n koddig denkbeeld

– miałby zbroić się w imię moralności, jest śmiesznym pomysłem)

Wat eindelyk den tegenwoordigen oorlog aangaat, ik herhaal wat ik elders zeide: van Atjeh begint de nederlaag. (Jeśli chodzi o obecną wojnę, powtarzam, co mówiłem gdzie indziej: od Atjeh zaczyna się klęska;

Wat eindelyk den tegenwoordigen oorlog aangaat

– Jeśli chodzi o obecną wojnę,

ik herhaal wat ik elders zeide: van Atjeh begint de nederlaag

– powtarzam, co mówiłem gdzie indziej: od Atjeh zaczyna się klęska)

De toelichting van deze stelling ligt nu buiten m'n bestek. (Wyjaśnienie tego twierdzenia wykracza teraz poza moje możliwości;

De toelichting van deze stelling ligt nu buiten m'n bestek

– Wyjaśnienie tego twierdzenia wykracza teraz poza moje możliwości)

Ook lust het me niet, by voortduring onbeloond les te geven aan de haagsche politici. (Nie mam też ochoty na ciągłe dawanie darmowych lekcji haskim politykom;

Ook lust het me niet, by voortduring onbeloond les te geven aan de haagsche politici

– Nie mam też ochoty na ciągłe dawanie darmowych lekcji haskim politykom)

Zy worden door de Natie betaald om iets van de zaken te weten. (Oni są opłacani przez Naród, aby wiedzieć coś o sprawach;

Zy worden door de Natie betaald om iets van de zaken te weten

– Oni są opłacani przez Naród, aby wiedzieć coś o sprawach)

Dat nu die Natie by voortduring genoegen neemt met individuen die aan dezen eisch niet voldoen, is myn schuld niet. (To, że ten Naród wciąż zadowala się osobami, które nie spełniają tego wymagania, nie jest moją winą;

Dat nu die Natie by voortduring genoegen neemt met individuen die aan dezen eisch niet voldoen, is myn schuld niet

– To, że ten Naród wciąż zadowala się osobami, które nie spełniają tego wymagania, nie jest moją winą)

Zéker is 't, dat nog geen enkele maal de onvermydelyke gevolgen der intrekking van 't geheim artikel in het traktaat van 1824, ter-sprake gebracht zyn, noch in de talryke brochures over deze zaak, noch in de tallooze dagbladartikelen die haar behandelen, noch in de redevoeringen van ministers en ‘geachte leden’. (Pewne jest, że ani razu nie poruszono nieuniknionych skutków uchylenia tajnego artykułu w traktacie z 1824 roku, ani w licznych broszurach na ten temat, ani w niezliczonych artykułach prasowych, ani w przemówieniach ministrów i ‘szanownych członków’;

Zéker is 't, dat nog geen enkele maal de onvermydelyke gevolgen der intrekking van 't geheim artikel in het traktaat van 1824, ter-sprake gebracht zyn

– Pewne jest, że ani razu nie poruszono nieuniknionych skutków uchylenia tajnego artykułu w traktacie z 1824 roku,

noch in de talryke brochures over deze zaak, noch in de tallooze dagbladartikelen die haar behandelen, noch in de redevoeringen van ministers en

‘

geachte leden

’ – ani w licznych broszurach na ten temat, ani w niezliczonych artykułach prasowych, ani w przemówieniach ministrów i ‘szanownych członków’)

Al die schryvers en sprekers bleven òf uit onbekendheid met de toestanden òf om redenen van nog lager soort, voortdurend à côté de la question. (Wszyscy ci pisarze i mówcy, albo z nieznajomości warunków, albo z jeszcze niższych pobudek, ciągle mijali się z tematem;

Al die schryvers en sprekers bleven òf uit onbekendheid met de toestanden òf om redenen van nog lager soort, voortdurend à côté de la question

– Wszyscy ci pisarze i mówcy, albo z nieznajomości warunków, albo z jeszcze niższych pobudek, ciągle mijali się z tematem)

O. d. e. t. u. o. s. i. v. m. d. p. o. o. d. o. z. w. v. m. a. o. f. d. z. t. m. d. k. v. s. t. g. h. d. z. d. d. o. v. a. i. v. v. d. n. j. z. o. (O. d. e. t. u. o. s. i. v. m. d. p. o. o. d. o. z. w. v. m. a. o. f. d. z. t. m. d. k. v. s. t. g. h. d. z. d. d. o. v. a. i. v. v. d. n. j. z. o.)

Mocht de lezer klagen dat ik hier in raadsels spreek, hy bedenke dat m'n Brief aan den Koning van September 1872 niet raadselachtig was, en dat er van dat zeer duidelyk stuk geen notitie is genomen. (Jeśli czytelnik narzeka, że mówię tutaj w zagadkach, niech pamięta, że mój List do Króla z września 1872 roku nie był zagadkowy i że nie wzięto pod uwagę tego bardzo jasnego dokumentu;

Mocht de lezer klagen dat ik hier in raadsels spreek

– Jeśli czytelnik narzeka, że mówię tutaj w zagadkach,

hy bedenke dat m'n Brief aan den Koning van September 1872 niet raadselachtig was, en dat er van dat zeer duidelyk stuk geen notitie is genomen

– niech pamięta, że mój List do Króla z września 1872 roku nie był zagadkowy i że nie wzięto pod uwagę tego bardzo jasnego dokumentu)

Als de minister van Kolonien my zeer beleefd vraagt wat er ten-gevolge der zotte atjinsche kampagne te voorzien is, zal ik hem voldoende inlichting geven, onder protest evenwel tegen de onrechtvaardigheid dat hy en niet ik betaald wordt voor de zorg om Insulinde voor Nederland te bewaren. (Jeśli minister Kolonii uprzejmie zapyta mnie, jakie są przewidywane skutki głupiej kampanii atjeńskiej, udzielę mu wystarczających informacji, jednak pod protestem przeciwko niesprawiedliwości, że to on, a nie ja, jest opłacany za dbanie o Insulinde dla Holandii;

Als de minister van Kolonien my zeer beleefd vraagt wat er ten-gevolge der zotte atjinsche kampagne te voorzien is

– Jeśli minister Kolonii uprzejmie zapyta mnie, jakie są przewidywane skutki głupiej kampanii atjeńskiej,

zal ik hem voldoende inlichting geven, onder protest evenwel tegen de onrechtvaardigheid dat hy en niet ik betaald wordt voor de zorg om Insulinde voor Nederland te bewaren

– udzielę mu wystarczających informacji, jednak pod protestem przeciwko niesprawiedliwości, że to on, a nie ja, jest opłacany za dbanie o Insulinde dla Holandii)

Baleh-baleh: bamboezen rustbank, brits. (Baleh-baleh: bambusowe łóżko, prycza;

Baleh-baleh

– Baleh-baleh,

bamboezen rustbank, brits

– bambusowe łóżko, prycza)

Klamboe: gordyn. (Klamboe: zasłona;

Klamboe

– Klamboe,

gordyn

– zasłona)

Pajong: Zonnescherm, distinktief van rang. (Pajong: Parasol przeciwsłoneczny, oznaka rangi;

Pajong

– Pajong,

Zonnescherm, distinktief van rang

– Parasol przeciwsłoneczny, oznaka rangi)

Madame Geoffrin. (Madame Geoffrin;

Madame Geoffrin

– Madame Geoffrin)

In 't handschrift stond: Madame Scarron, en 't komt me voor, dat de heer Van Lennep hier ten-onrechte iets veranderd heeft. (W rękopisie było: Madame Scarron, i wydaje mi się, że pan Van Lennep niesłusznie coś tutaj zmienił;

In 't handschrift stond: Madame Scarron

– W rękopisie było: Madame Scarron,

en 't komt me voor, dat de heer Van Lennep hier ten-onrechte iets veranderd heeft

– i wydaje mi się, że pan Van Lennep niesłusznie coś tutaj zmienił)

Madame Geoffrin, zeer ryk zynde, had niet noodig de schraalte van haar disch aantevullen door vertellingen. (Madame Geoffrin, będąc bardzo bogatą, nie musiała uzupełniać ubóstwa swojego stołu opowiadaniami;

Madame Geoffrin, zeer ryk zynde

– Madame Geoffrin, będąc bardzo bogatą,

had niet noodig de schraalte van haar disch aantevullen door vertellingen

– nie musiała uzupełniać ubóstwa swojego stołu opowiadaniami)

Bovendien weet ik zeker dat sommige schryvers de bekende anekdote op rekening van Madame Scarron stellen. (Ponadto wiem na pewno, że niektórzy pisarze przypisują znaną anegdotę Madame Scarron;

Bovendien weet ik zeker dat sommige schryvers de bekende anekdote op rekening van Madame Scarron stellen

– Ponadto wiem na pewno, że niektórzy pisarze przypisują znaną anegdotę Madame Scarron)

Traoessa: 't hoeft niet! (Traoessa: nie trzeba!;

Traoessa

– Traoessa,

't hoeft niet!

– nie trzeba!)

Chinesche kerk: het ‘tout Paris’ der hoofdplaatsen in Indie. (Chiński kościół: 'tout Paris' głównych miast w Indiach;

Chinesche kerk

– Chiński kościół,

het

‘

tout Paris

’

der hoofdplaatsen in Indie

– 'tout Paris' głównych miast w Indiach)

De oorsprong dezer zegwys schynt te liggen in de commérages die oudtyds gehouden werden by 't uitgaan der protestantsche kerk in of by de chinesche kamp te Batavia. (Pochodzenie tego wyrażenia wydaje się leżeć w plotkach, które dawniej prowadzono po wyjściu z kościoła protestanckiego w lub obok obozu chińskiego w Batawii;

De oorsprong dezer zegwys schynt te liggen in de commérages die oudtyds gehouden werden by 't uitgaan der protestantsche kerk in of by de chinesche kamp te Batavia

– Pochodzenie tego wyrażenia wydaje się leżeć w plotkach, które dawniej prowadzono po wyjściu z kościoła protestanckiego w lub obok obozu chińskiego w Batawii)

‘Wie sommige gebeurtenissen van naby gesien had.’ (Kto widział niektóre wydarzenia z bliska; ‘

Wie sommige gebeurtenissen van naby gesien had

’ – Kto widział niektóre wydarzenia z bliska)

In 1843 liet de generaal Michiels op in 't oog vallend vexatoire wys de wegen in den omtrek van Padang verbreeden. (W 1843 roku generał Michiels w widocznie irytujący sposób rozszerzył drogi w okolicach Padang;

In 1843 liet de generaal Michiels op in 't oog vallend vexatoire wys de wegen in den omtrek van Padang verbreeden

– W 1843 roku generał Michiels w widocznie irytujący sposób rozszerzył drogi w okolicach Padang)

Voor niemand was het doel twyfelachtig: hy had behoefte aan wat krygsroem om zich staande te houden als civiel Gouverneur. (Dla nikogo cel nie był wątpliwy: potrzebował wojennej sławy, aby utrzymać się jako cywilny gubernator;

Voor niemand was het doel twyfelachtig

– Dla nikogo cel nie był wątpliwy,

hy had behoefte aan wat krygsroem om zich staande te houden als civiel Gouverneur

– potrzebował wojennej sławy, aby utrzymać się jako cywilny gubernator)

De uitgelokte ontevredenheid openbaarde zich 't eerst te Pau, in de nabyheid der hoofdplaats. (Wywołane niezadowolenie ujawniło się najpierw w Pau, w pobliżu stolicy;

De uitgelokte ontevredenheid openbaarde zich 't eerst te Pau, in de nabyheid der hoofdplaats

– Wywołane niezadowolenie ujawniło się najpierw w Pau, w pobliżu stolicy)

Daar hadden, naar weldra publiek bekend was, de samenscholingen plaats, waaruit de door ieder voorziene oproerige bewegingen zouden – en moesten! – voortkomen. (Tam, jak wkrótce powszechnie wiadomo, miały miejsce zgromadzenia, z których miały – i musiały! – wynikać przewidywane przez wszystkich ruchy buntownicze;

Daar hadden, naar weldra publiek bekend was, de samenscholingen plaats

– Tam, jak wkrótce powszechnie wiadomo, miały miejsce zgromadzenia,

waaruit de door ieder voorziene oproerige bewegingen zouden – en moesten! – voortkomen

– z których miały – i musiały! – wynikać przewidywane przez wszystkich ruchy buntownicze)

Ze werden niet terstond tegengegaan: de vrucht moest rypen. (Nie były od razu tłumione: owoc musiał dojrzeć;

Ze werden niet terstond tegengegaan

– Nie były od razu tłumione,

de vrucht moest rypen

– owoc musiał dojrzeć)

Op zekeren nacht werd ik gewekt door een bediende van den kapitein der artillerie J.J.M. de Chateleux. (Pewnej nocy zostałem obudzony przez służącego kapitana artylerii J.J.M. de Chateleux;

Op zekeren nacht werd ik gewekt door een bediende van den kapitein der artillerie J.J.M. de Chateleux

– Pewnej nocy zostałem obudzony przez służącego kapitana artylerii J.J.M. de Chateleux)

Hy liet my roepen omdat zyn en myn vriend, de kapitein der infanterie Beyerman, by hem gekomen was om van hem en my afscheid te nemen. (Kazał mnie wezwać, ponieważ jego i mój przyjaciel, kapitan piechoty Beyerman, przyszedł do niego, aby się z nim i ze mną pożegnać;

Hy liet my roepen omdat zyn en myn vriend, de kapitein der infanterie Beyerman

– Kazał mnie wezwać, ponieważ jego i mój przyjaciel, kapitan piechoty Beyerman,

by hem gekomen was om van hem en my afscheid te nemen

– przyszedł do niego, aby się z nim i ze mną pożegnać)

Ik ging, en vond B. in hoogsternstige stemming. (Poszedłem i znalazłem B. w bardzo poważnym nastroju;

Ik ging, en vond B. in hoogsternstige stemming

– Poszedłem i znalazłem B. w bardzo poważnym nastroju)

Geheel onverwacht had hy bevel gekregen naar Pau opterukken: ‘om me daar te laten vermoorden’ zeide hy. (Całkowicie niespodziewanie otrzymał roz