Maar dit alles lag al weer ver achter hen toen zy waren aangekomen te Lebak! (Ale wszystko to było już daleko za nimi, gdy przybyli do Lebak!; maar dit alles lag al weer ver achter hen toen zy waren aangekomen te Lebak – ale wszystko to było już daleko za nimi, gdy przybyli do Lebak!). Met vroolyke kalmte hadden zy bezit genomen van het huis: ‘waar ze nu toch eenigen tyd hoopten te blyven.’ (Z radosnym spokojem objęli w posiadanie dom: „gdzie teraz mieli nadzieję pozostać przez jakiś czas”; met vroolyke kalmte hadden zy bezit genomen van het huis – z radosnym spokojem objęli w posiadanie dom, ‘waar ze nu toch eenigen tyd hoopten te blyven’ – „gdzie teraz mieli nadzieję pozostać przez jakiś czas”). Met een eigenaardig genot hadden zy te Batavia de meubelen besteld, die alles zoo comfortable en gezellig maken zouden. (Z osobliwą przyjemnością zamówili w Batavii meble, które miały uczynić wszystko tak komfortowym i przytulnym; met een eigenaardig genot hadden zy te Batavia de meubelen besteld – z osobliwą przyjemnością zamówili w Batavii meble, die alles zoo comfortable en gezellig maken zouden – które miały uczynić wszystko tak komfortowym i przytulnym). Zy toonden elkaar de plekken waar ze zouden ontbyten, waar kleine Max spelen zou, waar de bibliotheek zou staan, waar hy 's avends haar zou voorlezen wat hy dien dag geschreven had, want hy was altyd bezig met het ontwikkelen zyner denkbeelden op 't papier… (Pokazywali sobie miejsca, gdzie będą jeść śniadanie, gdzie będzie bawił się mały Max, gdzie będzie biblioteka, gdzie wieczorem będzie jej czytał to, co napisał tego dnia, bo zawsze zajmował się rozwijaniem swoich myśli na papierze…; zy toonden elkaar de plekken waar ze zouden ontbyten – pokazywali sobie miejsca, gdzie będą jeść śniadanie, waar kleine Max spelen zou – gdzie będzie bawił się mały Max, waar de bibliotheek zou staan – gdzie będzie biblioteka, waar hy 's avends haar zou voorlezen wat hy dien dag geschreven had – gdzie wieczorem będzie jej czytał to, co napisał tego dnia, want hy was altyd bezig met het ontwikkelen zyner denkbeelden op 't papier – bo zawsze zajmował się rozwijaniem swoich myśli na papierze…). en: ‘eens zou dat gedrukt worden, meende Tine, en dan zou men zien wie haar Max was!’ (i: „kiedyś to zostanie wydrukowane, uważała Tine, a wtedy wszyscy zobaczą, kim był jej Max!”; en: ‘eens zou dat gedrukt worden, meende Tine – i: „kiedyś to zostanie wydrukowane, uważała Tine, en dan zou men zien wie haar Max was’ – a wtedy wszyscy zobaczą, kim był jej Max!”). Maar nooit had hy iets ter-perse laten leggen van wat er in zyn hoofd omging, omdat zekere schroom hem bezielde, die wel iets zweemde naar eerbaarheid. (Ale nigdy nie opublikował niczego z tego, co mu chodziło po głowie, ponieważ kierowała nim pewna wstydliwość, która miała coś wspólnego z prawością; maar nooit had hy iets ter-perse laten leggen van wat er in zyn hoofd omging – ale nigdy nie opublikował niczego z tego, co mu chodziło po głowie, omdat zekere schroom hem bezielde – ponieważ kierowała nim pewna wstydliwość, die wel iets zweemde naar eerbaarheid – która miała coś wspólnego z prawością). Hyzelf althans wist dezen tegenzin niet beter te beschryven, dan door aan wie hem aanspoorden tot publiciteit, te vragen: ‘zoudt gy uw dochter op-straat laten loopen zonder hemd?’ (On sam nie potrafił lepiej opisać tej niechęci, niż pytając tych, którzy go namawiali do publikacji: „czy pozwoliłbyś swojej córce chodzić po ulicy bez koszuli?”; hyzelf althans wist dezen tegenzin niet beter te beschryven – on sam nie potrafił lepiej opisać tej niechęci, dan door aan wie hem aanspoorden tot publiciteit, te vragen – niż pytając tych, którzy go namawiali do publikacji: ‘zoudt gy uw dochter op-straat laten loopen zonder hemd’ – „czy pozwoliłbyś swojej córce chodzić po ulicy bez koszuli?”).

Dit was dan weer een van de vele boutades, die zyn omgeving deden zeggen dat ‘die Havelaar toch een zonderling mensch was’, en ik beweer het tegendeel niet. (To była więc jedna z wielu jego bon motów, które sprawiały, że otoczenie mówiło, że „ten Havelaar to jednak dziwny człowiek”, i nie twierdzę, że jest inaczej; dit was dan weer een van de vele boutades – to była więc jedna z wielu jego bon motów, die zyn omgeving deden zeggen dat ‘die Havelaar toch een zonderling mensch was’ – które sprawiały, że otoczenie mówiło, że „ten Havelaar to jednak dziwny człowiek”, en ik beweer het tegendeel niet – i nie twierdzę, że jest inaczej). Maar als men de moeite nam zyn ongewone wyze van spreken te vertalen, zou men in die vreemde vraag over het toilet van een meisje, wellicht den tekst gevonden hebben voor een verhandeling over de kuisheid van den geest, die schuw is voor de blikken van den lompen voorbyganger, en zich terugtrekt in een hulsel van maagdelyke schroomvalligheid. (Ale gdyby ktoś zadał sobie trud przetłumaczenia jego niezwykłego sposobu mówienia, mógłby w tym dziwnym pytaniu o ubiór dziewczyny znaleźć tekst do traktatu o czystości ducha, który jest nieśmiały wobec spojrzeń prymitywnego przechodnia i wycofuje się w osłonę dziewiczej wstydliwości; maar als men de moeite nam zyn ongewone wyze van spreken te vertalen – ale gdyby ktoś zadał sobie trud przetłumaczenia jego niezwykłego sposobu mówienia, zou men in die vreemde vraag over het toilet van een meisje – mógłby w tym dziwnym pytaniu o ubiór dziewczyny wellicht den tekst gevonden hebben voor een verhandeling over de kuisheid van den geest – znaleźć tekst do traktatu o czystości ducha, die schuw is voor de blikken van den lompen voorbyganger – który jest nieśmiały wobec spojrzeń prymitywnego przechodnia, en zich terugtrekt in een hulsel van maagdelyke schroomvalligheid – i wycofuje się w osłonę dziewiczej wstydliwości).

Ja, ze zouden gelukkig zyn te Rangkas-Betoeng, Havelaar en zyn Tine! (Tak, będą szczęśliwi w Rangkas-Betoeng, Havelaar i jego Tine!; ja, ze zouden gelukkig zyn te Rangkas-Betoeng – tak, będą szczęśliwi w Rangkas-Betoeng, Havelaar en zyn Tine – Havelaar i jego Tine!). De eenige zorg die hen drukte, waren de schulden die zy in Europa hadden achtergelaten, verhoogd met de nog onbetaalde kosten der terugreis naar Indie, en met de uitgaven voor 't meubelen hunner woning. (Jedynym zmartwieniem, które ich dręczyło, były długi, które zostawili w Europie, powiększone o jeszcze nieopłacone koszty powrotu do Indii i wydatki na umeblowanie ich domu; de eenige zorg die hen drukte – jedynym zmartwieniem, które ich dręczyło, waren de schulden die zy in Europa hadden achtergelaten – były długi, które zostawili w Europie, verhoogd met de nog onbetaalde kosten der terugreis naar Indie – powiększone o jeszcze nieopłacone koszty powrotu do Indii, en met de uitgaven voor 't meubelen hunner woning – i wydatki na umeblowanie ich domu). Maar nood was er niet. (Ale nie było potrzeby; maar nood was er niet – ale nie było potrzeby). Ze zouden immers leven van de helft, van een derde zyner inkomsten? (Żyli przecież z połowy, z jednej trzeciej swoich dochodów?; ze zouden immers leven van de helft – żyli przecież z połowy, van een derde zyner inkomsten – z jednej trzeciej swoich dochodów?). Misschien ook, ja waarschynlyk, zou hy spoedig resident worden, en dan werd alles makkelyk geregeld in weinig tyds… (Być może, tak, prawdopodobnie, wkrótce zostanie rezydentem, a wtedy wszystko będzie łatwo załatwione w krótkim czasie…; misschien ook, ja waarschynlyk, zou hy spoedig resident worden – być może, tak, prawdopodobnie, wkrótce zostanie rezydentem, en dan werd alles makkelyk geregeld in weinig tyds – a wtedy wszystko będzie łatwo załatwione w krótkim czasie…).

Hoewel 't my erg spyten zou, Tine, Lebak te verlaten, want er is hier veel te doen. (– Chociaż bardzo bym żałował, Tine, opuszczenia Lebak, bo tu jest dużo do zrobienia; hoewel 't my erg spyten zou, Tine, Lebak te verlaten – chociaż bardzo bym żałował, Tine, opuszczenia Lebak, want er is hier veel te doen – bo tu jest dużo do zrobienia). Je moet heel zuinig wezen, beste, dan kunnen wy misschien alles afdoen, ook zonder bevordering… en dan hoop ik lang hier te blyven, heel lang! (Musisz być bardzo oszczędna, kochanie, wtedy może uda nam się wszystko załatwić, nawet bez awansu… i mam nadzieję, że zostaniemy tu długo, bardzo długo!; je moet heel zuinig wezen, beste – musisz być bardzo oszczędna, kochanie, dan kunnen wy misschien alles afdoen, ook zonder bevordering – wtedy może uda nam się wszystko załatwić, nawet bez awansu, en dan hoop ik lang hier te blyven, heel lang – i mam nadzieję, że zostaniemy tu długo, bardzo długo!).

Een aansporing tot zuinigheid nu, behoefde hy tot háár niet te richten. (Zachęta do oszczędności nie była teraz do niej skierowana; een aansporing tot zuinigheid nu – zachęta do oszczędności, behoefde hy tot háár niet te richten – nie była teraz do niej skierowana). Zy had er waarlyk geen schuld aan, dat spaarzaamheid noodig was geworden, doch ze had zich zoo vereenzelvigd met haar Max, dat ze die aansporing geenszins opvatte als een verwyt, wat het dan ook niet was. (Naprawdę nie była winna temu, że oszczędność stała się konieczna, ale tak bardzo zidentyfikowała się ze swoim Maxem, że nie traktowała tej zachęty jako wyrzutu, czym zresztą nie była; zy had er waarlyk geen schuld aan, dat spaarzaamheid noodig was geworden – naprawdę nie była winna temu, że oszczędność stała się konieczna, doch ze had zich zoo vereenzelvigd met haar Max – ale tak bardzo zidentyfikowała się ze swoim Maxem, dat ze die aansporing geenszins opvatte als een verwyt, wat het dan ook niet was – że nie traktowała tej zachęty jako wyrzutu, czym zresztą nie była). Want Havelaar wist zeer goed dat hy alleen gefaald had door zyn te ver gedreven vrygevigheid, en dat haar fout – àls er dan een fout bestond aan hare zyde – alleen hierin had gelegen, dat ze uit liefde voor Max altyd alles had goedgekeurd wat hy deed. (Bo Havelaar bardzo dobrze wiedział, że zawiódł tylko przez swoją przesadną hojność, a jej wina – jeśli po jej stronie była jakaś wina – polegała jedynie na tym, że z miłości do Maxa zawsze akceptowała wszystko, co robił; want Havelaar wist zeer goed dat hy alleen gefaald had door zyn te ver gedreven vrygevigheid – bo Havelaar bardzo dobrze wiedział, że zawiódł tylko przez swoją przesadną hojność, en dat haar fout – àls er dan een fout bestond aan hare zyde – alleen hierin had gelegen – a jej wina – jeśli po jej stronie była jakaś wina – polegała jedynie na tym, dat ze uit liefde voor Max altyd alles had goedgekeurd wat hy deed – że z miłości do Maxa zawsze akceptowała wszystko, co robił).

Ja, zy had het goed gevonden, toen hy die beide arme vrouwen uit de Nieuwstraat, die nooit Amsterdam hadden verlaten, en nooit waren ‘uitgeweest’ rondleidde op de Haarlemmer kermis, onder 't koddig voorwendsel dat de Koning hem belast had met: ‘het amuzeeren van oude vrouwtjes die zich zoo goed gedragen hadden.’ (Tak, uznała to za słuszne, kiedy oprowadził te dwie biedne kobiety z Nieuwstraat, które nigdy nie opuściły Amsterdamu i nigdy nie były „na zewnątrz” po jarmarku Haarlemmer, pod zabawnym pretekstem, że Król powierzył mu „zabawianie starych kobiet, które zachowywały się tak dobrze.”; ja, zy had het goed gevonden – tak, uznała to za słuszne, toen hy die beide arme vrouwen uit de Nieuwstraat – kiedy oprowadził te dwie biedne kobiety z Nieuwstraat, die nooit Amsterdam hadden verlaten – które nigdy nie opuściły Amsterdamu, en nooit waren ‘uitgeweest’ – i nigdy nie były „na zewnątrz”, rondleidde op de Haarlemmer kermis – po jarmarku Haarlemmer, onder 't koddig voorwendsel dat de Koning hem belast had met – pod zabawnym pretekstem, że Król powierzył mu, ‘het amuzeeren van oude vrouwtjes die zich zoo goed gedragen hadden’ – „zabawianie starych kobiet, które zachowywały się tak dobrze.”). Zy vond het goed dat hy de weeskinderen uit alle gestichten te Amsterdam op koek en amandelmelk onthaalde, en ze overlaadde met speelgoed. (Uważała za słuszne, że częstował sieroty ze wszystkich instytucji w Amsterdamie ciastkami i mlekiem migdałowym oraz obdarowywał je zabawkami; zy vond het goed dat hy de weeskinderen uit alle gestichten te Amsterdam op koek en amandelmelk onthaalde – uważała za słuszne, że częstował sieroty ze wszystkich instytucji w Amsterdamie ciastkami i mlekiem migdałowym, en ze overlaadde met speelgoed – oraz obdarowywał je zabawkami). Zy begreep volkomen dat hy de logementsrekening van de familie arme zangers betaalde, die terug wilden naar hun land, maar niet gaarne de have achterlieten, waartoe de harp behoorde, en de viool, en de bas, die zy zoo noodig hadden voor hun schamel bedryf. (W pełni rozumiała, że opłacił rachunek za pobyt rodziny biednych śpiewaków, którzy chcieli wrócić do swojego kraju, ale nie chcieli zostawiać dobytku, w tym harfy, skrzypiec i kontrabasu, które były im tak potrzebne do skromnego zawodu; zy begreep volkomen dat hy de logementsrekening van de familie arme zangers betaalde – w pełni rozumiała, że opłacił rachunek za pobyt rodziny biednych śpiewaków, die terug wilden naar hun land – którzy chcieli wrócić do swojego kraju, maar niet gaarne de have achterlieten – ale nie chcieli zostawiać dobytku, waartoe de harp behoorde, en de viool, en de bas, die zy zoo noodig hadden voor hun schamel bedryf – w tym harfy, skrzypiec i kontrabasu, które były im tak potrzebne do skromnego zawodu). Zy kon het niet afkeuren dat hy 't meisje tot haar bracht, dat 's avends op de straat hem had aangesproken… dat hy haar te eten gaf en herbergde, en 't àl te goedkoop ‘ga heen, en zondig niet meer!’ niet uitsprak, voor hy haar dat ‘niet zondigen’ had mogelyk gemaakt. (Nie mogła potępić tego, że przyprowadził do niej dziewczynę, która wieczorem zagadnęła go na ulicy… że dał jej jeść i schronienie, i nie wypowiedział taniego „idź i nie grzesz więcej!” zanim umożliwił jej to „nie grzeszenie”; zy kon het niet afkeuren dat hy 't meisje tot haar bracht, dat 's avends op de straat hem had aangesproken – nie mogła potępić tego, że przyprowadził do niej dziewczynę, która wieczorem zagadnęła go na ulicy, dat hy haar te eten gaf en herbergde – że dał jej jeść i schronienie, en 't àl te goedkoop ‘ga heen, en zondig niet meer!’ niet uitsprak, voor hy haar dat ‘niet zondigen’ had mogelyk gemaakt – i nie wypowiedział taniego „idź i nie grzesz więcej!” zanim umożliwił jej to „nie grzeszenie”). Zy vond het zeer schoon in haar Max, dat hy 't klavier liet terugbrengen in de voorkamer van den huisvader, dien hy had hooren zeggen hoe leed het hem deed dat de meisjes verstoken waren van muziek ‘na dat bankroet’. (Uważała za bardzo piękne w jej Maxie to, że pozwolił przywrócić pianino do salonu ojca rodziny, którego słyszał, jak mówił, jak bardzo żal mu było, że dziewczęta były pozbawione muzyki „po tym bankructwie”; zy vond het zeer schoon in haar Max – uważała za bardzo piękne w jej Maxie, dat hy 't klavier liet terugbrengen in de voorkamer van den huisvader – że pozwolił przywrócić pianino do salonu ojca rodziny, dien hy had hooren zeggen hoe leed het hem deed dat de meisjes verstoken waren van muziek ‘na dat bankroet’ – którego słyszał, jak mówił, jak bardzo żal mu było, że dziewczęta były pozbawione muzyki „po tym bankructwie”). Zy begreep zeer goed dat haar Max de slavenfamilie vrykocht te Menado, die zoo bitter bedroefd was te moeten stygen op de tafel des afslagers. (Doskonale rozumiała, że jej Max wykupił rodzinę niewolników w Menado, która była tak gorzko zasmucona koniecznością wejścia na stół aukcyjny; zy begreep zeer goed dat haar Max de slavenfamilie vrykocht te Menado – doskonale rozumiała, że jej Max wykupił rodzinę niewolników w Menado, die zoo bitter bedroefd was te moeten stygen op de tafel des afslagers – która była tak gorzko zasmucona koniecznością wejścia na stół aukcyjny). Zy vond het natuurlyk dat Max paarden weergaf aan de Alfoeren in de Minahassa, wier paarden waren doodgereden door de officieren van de Bayonnaise. (Uważała za naturalne, że Max zwrócił konie Alfoerom w Minahasa, których konie zostały zabite przez oficerów Bayonnaise; zy vond het natuurlyk dat Max paarden weergaf aan de Alfoeren in de Minahassa – uważała za naturalne, że Max zwrócił konie Alfoerom w Minahasa, wier paarden waren doodgereden door de officieren van de Bayonnaise – których konie zostały zabite przez oficerów Bayonnaise). Zy had er niet tegen dat hy te Menado en te Amboina de schipbreukelingen der amerikaansche whalers by zich riep en verzorgde, en zich te grand seigneur achtte om een herbergiersrekening voorteleggen aan 't amerikaansch Gouvernement. (Nie miała nic przeciwko temu, że w Menado i Amboina wzywał i opiekował się rozbitkami z amerykańskich wielorybników, i uważał za niegodne przedstawienie rachunku gospodarzowi rządowi amerykańskiemu; zy had er niet tegen dat hy te Menado en te Amboina de schipbreukelingen der amerikaansche whalers by zich riep en verzorgde – nie miała nic przeciwko temu, że w Menado i Amboina wzywał i opiekował się rozbitkami z amerykańskich wielorybników, en zich te grand seigneur achtte om een herbergiersrekening voorteleggen aan 't amerikaansch Gouvernement – i uważał za niegodne przedstawienie rachunku gospodarzowi rządowi amerykańskiemu). Zy begreep volkomen waarom de officieren van byna elk aangekomen oorlogschip grootendeels by Max logeerden, en dat zyn huis hun geliefd pied-à-terre was. (Doskonale rozumiała, dlaczego oficerowie prawie każdego przybyłego okrętu wojennego w dużej mierze przebywali u Maxa, a jego dom był ich ulubionym pied-à-terre; zy begreep volkomen waarom de officieren van byna elk aangekomen oorlogschip grootendeels by Max logeerden – doskonale rozumiała, dlaczego oficerowie prawie każdego przybyłego okrętu wojennego w dużej mierze przebywali u Maxa, en dat zyn huis hun geliefd pied-à-terre was – a jego dom był ich ulubionym pied-à-terre).

Was hy niet háár Max? (Czyż nie był jej Maxem?; was hy niet háár Max – czyż nie był jej Maxem?). Was het niet te klein, te nietig, was 't niet ongerymd, hem die zoo vorstelyk dacht, te willen binden aan de regels van spaarzaamheid en huishoudelykheid die voor anderen gelden? (Czyż nie było zbyt małe, zbyt błahe, czyż nie było niedorzeczne, aby jego, który myślał tak królewsko, wiązać zasadami oszczędności i gospodarności, które obowiązują innych?; was het niet te klein, te nietig, was 't niet ongerymd – czyż nie było zbyt małe, zbyt błahe, czyż nie było niedorzeczne, hem die zoo vorstelyk dacht, te willen binden aan de regels van spaarzaamheid en huishoudelykheid die voor anderen gelden – aby jego, który myślał tak królewsko, wiązać zasadami oszczędności i gospodarności, które obowiązują innych?). En bovendien, al mocht er dan soms voor 't oogenblik iets onevenredigs wezen tusschen inkomsten en uitgaven, was Max, háár Max, niet bestemd voor een schitterende loopbaan? (Co więcej, nawet jeśli czasami na chwilę istniała jakaś dysproporcja między dochodami a wydatkami, czy Max, jej Max, nie był przeznaczony do wspaniałej kariery?; en bovendien, al mocht er dan soms voor 't oogenblik iets onevenredigs wezen tusschen inkomsten en uitgaven – co więcej, nawet jeśli czasami na chwilę istniała jakaś dysproporcja między dochodami a wydatkami, was Max, háár Max, niet bestemd voor een schitterende loopbaan – czy Max, jej Max, nie był przeznaczony do wspaniałej kariery?). Moest hy niet weldra in omstandigheden verkeeren, die hem zouden in-staat stellen zonder overschryding zyner inkomsten den vryen loop te laten aan zyn groothartige neigingen? (Czyż nie powinien wkrótce znaleźć się w sytuacji, która pozwoli mu bez przekraczania swoich dochodów dać upust swoim wielkodusznym skłonnościom?; moest hy niet weldra in omstandigheden verkeeren – czyż nie powinien wkrótce znaleźć się w sytuacji, die hem zouden in-staat stellen zonder overschryding zyner inkomsten den vryen loop te laten aan zyn groothartige neigingen – która pozwoli mu bez przekraczania swoich dochodów dać upust swoim wielkodusznym skłonnościom?). Moest háár Max niet Gouverneur-generaal worden van dat lieve Indie, of… een koning? (Czy jej Max nie miał zostać gubernatorem generalnym tych kochanych Indii, albo… królem?; moest háár Max niet Gouverneur-generaal worden van dat lieve Indie – czy jej Max nie miał zostać gubernatorem generalnym tych kochanych Indii, of… een koning – albo… królem?). Was 't niet vreemd zelfs, dat hy niet reeds koning wàs? (Czyż nie było dziwne, że jeszcze nie był królem?; was 't niet vreemd zelfs – czyż nie było dziwne, dat hy niet reeds koning wàs – że jeszcze nie był królem?).

Als er een fout by haar kon gevonden worden, dan was haar ingenomenheid met Havelaar schuld daaraan, en zoo ooit, dan zou 't hier gelden: dat men veel vergeven moet aan wie veel heeft lief gehad! (Jeśli można było znaleźć u niej jakąś winę, to była to jej sympatia do Havelaara, a jeśli kiedykolwiek, to właśnie tutaj obowiązywało: że wiele trzeba wybaczyć tym, którzy wiele kochali!; als er een fout by haar kon gevonden worden – jeśli można było znaleźć u niej jakąś winę, dan was haar ingenomenheid met Havelaar schuld daaraan – to była to jej sympatia do Havelaara, en zoo ooit, dan zou 't hier gelden – a jeśli kiedykolwiek, to właśnie tutaj obowiązywało: dat men veel vergeven moet aan wie veel heeft lief gehad – że wiele trzeba wybaczyć tym, którzy wiele kochali!).

Doch men had haar niets te vergeven. (Ale nie było jej nic do wybaczenia; doch men had haar niets te vergeven – ale nie było jej nic do wybaczenia). Zonder nu te deelen in de overdreven begrippen die zy van haren Max koesterde, mag men toch aannemen dat hy een goede loopbaan voor zich had, en wanneer dit gegrond uitzicht zich had verwezenlykt, zouden inderdaad de onaangename gevolgen zyner vrygevigheid weldra uit den weg te ruimen geweest zyn. (Nie dzieląc teraz przesadnych poglądów, które żywiła wobec swojego Maxa, można jednak założyć, że miał przed sobą dobrą karierę, a kiedy to uzasadnione oczekiwanie się spełni, nieprzyjemne skutki jego hojności wkrótce zostaną usunięte; zonder nu te deelen in de overdreven begrippen die zy van haren Max koesterde – nie dzieląc teraz przesadnych poglądów, które żywiła wobec swojego Maxa, mag men toch aannemen dat hy een goede loopbaan voor zich had – można jednak założyć, że miał przed sobą dobrą karierę, en wanneer dit gegrond uitzicht zich had verwezenlykt – a kiedy to uzasadnione oczekiwanie się spełni, zouden inderdaad de onaangename gevolgen zyner vrygevigheid weldra uit den weg te ruimen geweest zyn – nieprzyjemne skutki jego hojności wkrótce zostaną usunięte). Maar nog een reden van geheel anderen aard verontschuldigde hare en zyne schynbare zorgeloosheid. (Ale jeszcze jeden powód zupełnie innej natury usprawiedliwiał jej i jego pozorną beztroskę; maar nog een reden van geheel anderen aard verontschuldigde hare en zyne schynbare zorgeloosheid – ale jeszcze jeden powód zupełnie innej natury usprawiedliwiał jej i jego pozorną beztroskę).

Ze had zeer jong haar beide ouders verloren, en was by hare familie opgevoed. (Bardzo młodo straciła oboje rodziców i została wychowana przez rodzinę; ze had zeer jong haar beide ouders verloren – bardzo młodo straciła oboje rodziców, en was by hare familie opgevoed – i została wychowana przez rodzinę). Toen ze huwde, deelde men haar mede dat zy een klein vermogen bezat, 'tgeen dan ook werd uitbetaald, doch Havelaar ontdekte uit enkele brieven van vroeger tyd, en uit eenige losse aanteekeningen die zy in een van haar moeder afkomstige kassette bewaarde, dat haar familie zoo van vaders- als van moeders-zyde zeer ryk was geweest, zonder dat hem evenwel duidelyk worden kon, wáár, waardoor of wanneer die rykdom was verloren gegaan. (Kiedy wyszła za mąż, powiedziano jej, że ma mały majątek, który został wypłacony, ale Havelaar odkrył z kilku dawnych listów i kilku luźnych notatek, które przechowywała w kasecie od matki, że jej rodzina była bardzo bogata zarówno ze strony ojca, jak i matki, choć nie mógł ustalić, gdzie, jak i kiedy to bogactwo zostało utracone; toen ze huwde, deelde men haar mede dat zy een klein vermogen bezat, 'tgeen dan ook werd uitbetaald – kiedy wyszła za mąż, powiedziano jej, że ma mały majątek, który został wypłacony, doch Havelaar ontdekte uit enkele brieven van vroeger tyd – ale Havelaar odkrył z kilku dawnych listów, en uit eenige losse aanteekeningen die zy in een van haar moeder afkomstige kassette bewaarde – i kilku luźnych notatek, które przechowywała w kasecie od matki, dat haar familie zoo van vaders- als van moeders-zyde zeer ryk was geweest – że jej rodzina była bardzo bogata zarówno ze strony ojca, jak i matki, zonder dat hem evenwel duidelyk worden kon, wáár, waardoor of wanneer die rykdom was verloren gegaan – choć nie mógł ustalić, gdzie, jak i kiedy to bogactwo zostało utracone). Zyzelf, die nooit belang gesteld had in zaken van geldelyken aard, wist weinig of niets te antwoorden, toen Havelaar by haar aandrong op eenige inlichtingen aangaande de vorige bezittingen van haar verwanten. (Sama, która nigdy nie interesowała się sprawami finansowymi, wiedziała niewiele lub nic, gdy Havelaar nalegał na uzyskanie informacji na temat poprzednich posiadłości jej krewnych; zyzelf, die nooit belang gesteld had in zaken van geldelyken aard – sama, która nigdy nie interesowała się sprawami finansowymi, wist weinig of niets te antwoorden, toen Havelaar by haar aandrong op eenige inlichtingen aangaande de vorige bezittingen van haar verwanten – wiedziała niewiele lub nic, gdy Havelaar nalegał na uzyskanie informacji na temat poprzednich posiadłości jej krewnych). Haar grootvader, de baron Van W., was met Willem den vyfden naar Engeland uitgeweken en ridmeester geweest by 't leger des hertogs van York. (Jej dziadek, baron Van W., wyemigrował z Wilhelmem V do Anglii i był majorem w armii księcia Yorku; haar grootvader, de baron Van W., was met Willem den vyfden naar Engeland uitgeweken – jej dziadek, baron Van W., wyemigrował z Wilhelmem V do Anglii, en ridmeester geweest by 't leger des hertogs van York – i był majorem w armii księcia Yorku). Hy scheen met de uitgeweken leden der stadhouderlyke familie een vroolyk leven geleid te hebben, wat dan ook door velen werd opgegeven als oorzaak van den ondergang zyner fortuin. (Wygląda na to, że prowadził wesołe życie z wyemigrowanymi członkami rodziny namiestnika, co przez wielu było podawane jako przyczyna upadku jego fortuny; hy scheen met de uitgeweken leden der stadhouderlyke familie een vroolyk leven geleid te hebben – wygląda na to, że prowadził wesołe życie z wyemigrowanymi członkami rodziny namiestnika, wat dan ook door velen werd opgegeven als oorzaak van den ondergang zyner fortuin – co przez wielu było podawane jako przyczyna upadku jego fortuny). Later, by Waterloo, sneuvelde hy in een charge onder de huzaren van Boreel. (Później, pod Waterloo, zginął w szarży huzarów Boreela; later, by Waterloo, sneuvelde hy in een charge onder de huzaren van Boreel – później, pod Waterloo, zginął w szarży huzarów Boreela). Aandoenlyk was het, de brieven te lezen van haar vader – toen een jongeling van achttien jaren, die als luitenant by dat korps in dezelfde charge een sabelhouw op 't hoofd bekwam, aan welks gevolgen hy acht jaren later krankzinnig sterven zou – brieven aan zyn moeder, waarin hy zich beklaagde hoe hy vruchteloos op het slagveld naar 't lyk zyns vaders had gezocht. (Wzruszające było czytanie listów jej ojca – wówczas osiemnastoletniego młodzieńca, który jako porucznik w tym korpusie w tej samej szarży otrzymał cios szablą w głowę, w wyniku którego osiem lat później zmarł szalony – listów do jego matki, w których skarżył się, jak bezowocnie szukał na polu bitwy ciała swojego ojca; aandoenlyk was het, de brieven te lezen van haar vader – wzruszające było czytanie listów jej ojca, toen een jongeling van achttien jaren – wówczas osiemnastoletniego młodzieńca, die als luitenant by dat korps in dezelfde charge een sabelhouw op 't hoofd bekwam – który jako porucznik w tym korpusie w tej samej szarży otrzymał cios szablą w głowę, aan welks gevolgen hy acht jaren later krankzinnig sterven zou – w wyniku którego osiem lat później zmarł szalony, brieven aan zyn moeder, waarin hy zich beklaagde hoe hy vruchteloos op het slagveld naar 't lyk zyns vaders had gezocht – listów do jego matki, w których skarżył się, jak bezowocnie szukał na polu bitwy ciała swojego ojca).

Wat haar afkomst van moederszyde aangaat, herinnerde zy zich dat haar grootvader op zeer aanzienlyken voet geleefd had, en uit sommige papieren bleek dat deze in het bezit was geweest van de posteryen in Zwitserland, op de wyze zooals thans nog in een groot gedeelte van Duitschland en Italie, die tak van inkomst de apanage uitmaakt der vorsten van Turn en Taxis. (Co do jej pochodzenia ze strony matki, pamiętała, że jej dziadek żył na bardzo wysokim poziomie, a z niektórych dokumentów wynikało, że był właścicielem urzędów pocztowych w Szwajcarii, tak jak obecnie w dużej części Niemiec i Włoch, gałąź dochodu będąca apanazą książąt Turn und Taxis; wat haar afkomst van moederszyde aangaat – co do jej pochodzenia ze strony matki, herinnerde zy zich dat haar grootvader op zeer aanzienlyken voet geleefd had – pamiętała, że jej dziadek żył na bardzo wysokim poziomie, en uit sommige papieren bleek dat deze in het bezit was geweest van de posteryen in Zwitserland – a z niektórych dokumentów wynikało, że był właścicielem urzędów pocztowych w Szwajcarii, op de wyze zooals thans nog in een groot gedeelte van Duitschland en Italie – tak jak obecnie w dużej części Niemiec i Włoch, die tak van inkomst de apanage uitmaakt der vorsten van Turn en Taxis – gałąź dochodu będąca apanazą książąt Turn und Taxis). Dit deed een groot vermogen veronderstellen, maar ook hiervan was door geheel onbekende oorzaken niets, of zeer weinig althans, overgegaan op het tweede geslacht. (To sugerowało wielki majątek, ale także z tego z nieznanych przyczyn nic, a przynajmniej bardzo niewiele, przeszło na drugie pokolenie; dit deed een groot vermogen veronderstellen – to sugerowało wielki majątek, maar ook hiervan was door geheel onbekende oorzaken niets, of zeer weinig althans, overgegaan op het tweede geslacht – ale także z tego z nieznanych przyczyn nic, a przynajmniej bardzo niewiele, przeszło na drugie pokolenie).