Read only on LitRes

The book cannot be downloaded as a file, but can be read in our app or online on the website.

Read the book: «Hophopnamə», page 4

Font:

[ƏLMİNNƏTÜ-LİLLAH Kİ, “DƏBİSTAN” DA QAPANDI!]

 
Əlminnətü-lillah ki, “Dəbistan” da qapandı!
Bir badi-xəzan əsdi, gülüstan da qapandı!
 
 
Hasilləri puç oldu bütün məzrəəcatın,
Yel vurdu qavun-qarpızı, bostan da qapandı!
 
 
“Ülfət” kəsilib, toxdadı “Bürhani-tərəqqi”,
Məhv oldu “Həmiyyət”, ədəbistan da qapandı!
 
 
“Rəhbər” yorulub, yuxladı “Irşad”ü “Təkamül”,
Aslanlara ox dəydi, neyistan da qapandı!
 
 
Meydani-rəqabətdə bizim hümmətimizdən
Də’va qapanıb, Rüstəmi-dastan da qapandı!
 
 
Ətfali-vətən qoy bağırıb ölsün acından,
Yandı analar sinəsi, püstan da qapandı!
 
 
Qoy köhnələrin daş ürəyi gül tək açılsın,
Darüzzəfəri-tazəpərəstan da qapandı!..
 

UÇİTELLƏR

 
Tövqif edilmişdi mağıl Gəncə siyezdi,
Olmuşduq əcəb biz dəxi rahət, uçitellər!
 
 
Düşdü tavuğu dövriyə bədbəxt “Nicat”ın,
Əyləşmədi bir ləhzə fərağət, uçitellər!
 
 
Divan-dərəni bəndə çəkib aldı dübarə,
Bu bid’ət olan əmrə icazət, uçitellər!
 
 
İndi Bakıda başlanacaq oldu bu iclas,
Olduq yenə ol məclisə də’vət, uçitellər!
 
 
Qoymur bu qapanmış bizi dünyadə beş-on gün
Adətcə çəkib keyf, edək işrət, uçitellər!
 
 
Bilməm bu siyezdin nədir axır bizə xeyri –
Hər ildə çəkək bunca əziyyət, uçitellər?!
 
 
Daim bu təşəbbüslər olur həqqül-əməlsiz,
Millət pulu yox, ta alaq ücrət, uçitellər!
 
 
Lazım gətirir xərc edək ancaq cibimizdən,
Həm xərc ola, həm mayeyi-zəhmət, uçitellər!
 
 
Boylə əmələ aqil olan mürtəkib olmaz,
Layiqmi cibişdanə xəyanət, uçitellər?!
 
 
Yə’ni nə deməkdir bu ki, sən pulunu xərc et,
Ta elm oxuyub dərs ala millət, uçitellər?!
 
 
Millətdən ötür ağlıyan axırda olur kor, -
Məzmunlu məsəldir bu ibarət, uçitellər!
 
 
Bildir də nə zəhmətlə bu iclasa yığışdıq,
Etdik nə qədər boş yerə söhbət, uçitellər!
 
 
Lağ-lağ danışıldı ki, nədir şiə və sünni,
Lazım ki, bir olsun bu şəriət, uçitellər!
 
 
Derdiz ki, gərəkdir açıla məktəbi-nisvan,
Bir yanda dəxi məktəbi-sən’ət, uçitellər!
 
 
Bu hərzəvü hədyanlara kimlər qulaq asdı,
Kim verdi bu axmaq sözə qiymət, uçitellər?!
 
 
Baş tutdumu beytülmalınız, söylə, sən Allah?
Çəkdiz, mən ölüm, hiç xəcalət, uçitellər?!
 
 
İslamın ölüb yoxsa sanırdız vükəlası?
Xudsər eləyirdiz də vəkalət, uçitellər?!
 
 
Bir millətə kim, siz olasız hadiyü hami,
Batsın yerə, ya rəb, belə millət, uçitellər!
 
 
Sidqi bu ki, bu barədə rə’yimdir əlavə -
Sizlə edə bilməm də şərakət, uçitellər!
 
 
Fikrim budur ancaq olam öz keyfimə məşğul –
Bir guşeyi-gülzardə xəlvət, uçitellər!
 
 
“Mey şişədə, cam əldə, ağır nəş’ə başımda”…
Bu şe’rin edəm virdini adət, uçitellər!
 

[VƏQTA Kİ, QOPUR BİR EVDƏ MATƏM]

 
Vəqta ki, qopur bir evdə matəm,
Təşkil edilir büsati-ehsan,
Mə’lumlər əyləşir müəmməm,
Təfrih ilə əllərində qəlyan,
Ev sahibinin xəyalı bərhəm,
Əfkarı qonaqların fisincan,
Bişdikcə qazan-qazan mütəncəm,
Gəldikcə tabaq-tabaq badımcan –
Yad et məni, yağlı-yağlı yad et!
 
 
Vəqta ki, əsas olur mürəttəb
Məcmuəyi-nazü ne’mət ilə,
Sərsüfrədə səf çəkir müəddəb
Eyzən nücəba mətanət ilə,
Dərvazədə əhli-fəqr: “Ya rəb!
Ya rəb!..” çağırır zəlalət ilə;
Sərsüfrədə dadlı-dadlı şərbət,
Içdikcə qonaqlar əldə fincan,
Dərvazədə həsrətü nədamət,
Olduqca nəsibi-müstəməndan -
Yad et məni, qəmli-qəmli yad et!
 
 
Vəqta gətirir bir əhli-sərvət
Minheysi-zəkat bir qədər pul;
Seyfül-üləma edib icabət,
Övradə olur və leyk məşğul;
Yə’ni ki, müqəddəsəm həqiqət (?)
Mən fazili-əsr, xəlq məfzul.
Məbləğ tökülüb hüzurə lay-lay,
Olduqda həvaleyi-cibişdan,
Həqqül-füqərayə şeyx: “Oxqay,
Bəllə’tü” deyib udanda pünhan
Yad et məni, gizli-gizli yad et!..
 

FƏXRİYYƏ

 
Hərçənd əsİrani-qüyudatı-zəmanız,
Hərçənd düçarani-bəliyyati-cəhanız,
Zənn etmə ki, bu əsrdə avareyi-nanız,
Əvvəl nə idiksə, yenə biz şimdi həmanız…
 
 
Turanlılarız, adiyi-şüğli-sələfiz biz!
Öz qövmümüzün başına əngəlkələfiz biz!
 
 
Zülmətsevər insanlarız üç-beş yaşımızdan,
Fitnə göyərir torpağımızdan, daşımızdan,
Tarac edərək, bac alırız qardaşımızdan,
Çıxmaz, çıxa bilməz də bu adət başımızdan…
 
 
Əslafımıza çünki həqiqi xələfiz biz!
Öz qövmümüzün başına əngəlkələfiz biz!
 
 
Ol gün ki, Məlikşah Büzürg eylədi rihlət,
Etdik iki namərd vəzirə təbəiyyət,
Qırdıq o qədər bir-birimizdən ki, nəhayət,
Düşmən qatıb əl, taxtımızı eylədi qarət…
 
 
Öz həqqimizi gözləməyə bitərəfiz biz!
Turanlılarız, adiyi-şüğli-sələfiz biz!
 
 
Bir vəqt olub leşkəri-Çingizə tərəfdar,
Xarəzmləri məhv elədik qətl ilə yekbar,
Xarəzmlərin şahı fərar eylədi naçar,
Məscidləri, məktəbləri yıxdıq yerə təkrar…
 
 
Həqqa ki, səzavari-nişanü şərəfiz biz!
Öz dinimizin başına əngəlkələfiz biz!
 
 
Bir vəqt də də’vayi-Səlib oldu mühəyya,
Də’vadə firəngilərə qalib gəlib, əmma
Dincəlməyib etdik yenə bir faciə bərpa,
Öz tiğimiz öz rişəmizi kəsdi sərapa…
 
 
Guya ki, biyabanda bitən bir ələfiz biz!
Öz qövmümüzün başına əngəlkələfiz biz!
 
 
Bir vəqt dəxi Qarəqoyun, Ağqoyun olduq,
Azərbaycana, həm də Anatoluya dolduq,
Ol qədr qırıb bir-birimizdən ki, yorulduq,
Qırdıqca yorulduq və yorulduqca qırıldıq…
 
 
Turanlılarız, adiyi-şüğli-sələfiz biz!
Öz qövmümüzün başına əngəlkələfiz biz!
 
 
Bir vəqt salıb təfriqə olduq iki qismət,
Teymur şəhə bir paramız etdi himayət,
Xan İldırıma bir paramız qıldı itaət,
Qanlar saçılıb, Ankarada qopdu qiyamət…
 
 
Əhsən bizə! Həm tirzəniz, həm hədəfiz biz!
Öz qövmümüzün başına əngəlkələfiz biz!
 
 
Teymur şəhi-ləngə olub tabeyi-fərman,
Xan Toxtamışı eylədik al qanına qəltan,
Ta oldu Qızıl Ordaların dövləti talan,
Məsko şəhinə faidəbəxş oldu bu meydan…
 
 
Əlyövm uruslaşmaq ilə zişərəfiz biz!
Öz dinimizin başına əngəlkələfiz biz!
 
 
Bir vəqt Şah İsmayilü Sultani-Səlimə
Məftun olaraq eylədik islamı dünimə,
Qoyduq iki tazə adı bir dini-qədimə,
Saldı bu təşəyyö, bu təsənnün bizi bimə…
 
 
Qaldıqca bu halətlə səzayi-əsəfiz biz!
Öz dinimizin başına əngəlkələfiz biz!
 
 
Nadir bu iki xəstəliyi tutdu nəzərdə,
İstərdi əlac eyləyə bu qorxulu dərdə,
Bu məqsəd ilə əzm edərək girdi nəbərdə,
Məqtulən onun nə’şini qoyduq quru yerdə…
 
 
Bir şeyi-əcibiz, nə bilim, bir tühəfiz biz!
Öz dinimizin başına əngəlkələfiz biz!
 
 
İndi yenə var tazə xəbər, yaxşı təmaşa,
İranlılıq, osmanlılıq ismi olub ehya,
Bir qit’ə yer üstündə qopub bir yekə də’va,
Meydan ki, qızışdı olarıq məhv sərapa…
 
 
Onsuz da əgərçənd ki, yeksər tələfiz biz!
Öz qövmümüzün başına əngəlkələfiz biz!
 

QORXURAM

 
Payi-piyadə düşürəm çöllərə, -
Xari-müğilan görürəm, qorxmuram.
 
 
Seyr edirəm bərrü biyabanları, -
Quli-biyaban görürəm, qorxmuram.
 
 
Gah oluram bəhrdə zövrəqnişin, -
Dalğalı tufan görürəm, qorxmuram.
 
 
Gəh çıxıram sahilə, hər yanda min
Vəhşiyi-ğürran görürəm, qorxmuram.
 
 
Gah şəfəq tək düşürəm dağlara, -
Yanğılı vulkan görürəm, qorxmuram.
 
 
Gəh enirəm sayə tək ormanlara, -
Yırtıcı heyvan görürəm, qorxmuram.
 
 
Üz qoyuram gah neyistanlara, -
Bir sürü aslan görürəm, qorxmuram.
 
 
Məqbərəlikdə edirəm gəh məkan, -
Qəbrdə xortdan görürəm, qorxmuram.
 
 
Mənzil olur gəh mənə viranələr, -
Cin görürəm, can görürəm, qorxmuram.
 
 
Bu küreyi-ərzdə mən, müxtəsər,
Müxtəlif əlvan görürəm, qorxmuram.
 
 
Xarici mülkündə də hətta gəzib
Çox tühaf insan görürəm, qorxmuram.
 
 
Leyk, bu qorxmazlıq ilə, doğrusu,
Ay dadaş, vallahi, billahi, tallahi,
Harda müsəlman görürəm, qorxuram!..
 
 
Bisəbəb qorxmayıram, vəchi var:
Neyləyim axır, bu yox olmuşların
Fikrini qan-qan görürəm, qorxuram,
Qorxuram, qorxuram, qorxuram!..
 

[BƏ’Zİ YERLƏRDƏ TƏSADÜF OLUNUR AŞA, ƏTƏ]

 
Bə’zi yerlərdə təsadüf olunur aşa, ətə,
Müftə görcək tuturam kəndimi bozbaşa, ətə!
 
 
Deyirəm, kaş qonaqlıq olan evlərdə bütün
Yeyib-içməkdə başım bənd ola, çulğaşa ətə!
 
 
O qədər xoşlanıram tüstüsü çıxcaq kababın –
Ac bişik tək cumuram şövq ilə birbaşa ətə!
 
 
Görürəm ta əti qəssab dükanında asılıb,
Az qalır it kimi nəfsim hürə, dırmaşa ətə!
 
 
Nuş olur canıma ət, xasə o həngamdə kim,
Mən yeyəm, xırda uşaqlar baxa, ağlaşa, ətə!
 
 
Əti çox istəyirəm, leyk pulu ondan çox,
Nola, quzğun kimi ta müftə qonam laşa, ətə!
 
 
Xərc edir bir para əşxas pulun bayramda
Zə’fəranə, yağa, razyanəyə, xaşxaşa, ətə!
 
 
Filhəqiqət yeməli şeydir əgər pulsuz ola,
Yaramır pul verilə hər quruya, yaşa, ətə!
 
 
Pulu ancaq yaraşır çinləyəsən sənduqə,
Nə ki, xərc eyləyəsən millətə, dindaşa, ətə?!
 
 
Oylə zəhləm gedir, Allah da bilir, millətdən,
Oluram süst adı gəlcək, dönürəm daşa, ətə!
 
 
Adı puldursa pulun, leyk özü can yonqarıdır,
Vermək olmur qohuma, qonşuya, qardaşa, ətə!
 
 
Verərəm dinimi, imanımı, əmma pulumu
Vermərəm, “Bəhlul” ağa, arxayın ol, aşa, ətə!..
 

[MƏN BELƏ ƏSRARİ QANA BİLMİRƏM]

 
Mən belə əsrarı qana bilmirəm,
Qanmaz olub da dolana bilmirəm!..
 
 
Axtaxana, dağda dana böyüdü,
Mən böyük ollam haçana, bilmirəm!..
 
 
Derlər utan, heç kəsə bir söz demə, -
Həq sözü derkən utana bilmirəm!..
 
 
Neyləməli, göz görür, əqlim kəsir,
Mən günəşi göydə dana bilmirəm!..
 
 
Şiddəti-seylan ilə baran tökür,
Bir koma yox, daldalana bilmirəm!..
 
 
Derlər usan, hərzəvü hədyan demə, -
Güc gətirir dərd, usana bilmirəm!..
 
 
Derlər, otur evdə, nedim, kasibəm,
Kəsb eləməzsəm, qazana bilmirəm!..
 
 
Derlər, a qanmaz, de yıxıl, öl, qutar!
Hə, balam, doğrusu, ay dadaş, mən dəxi
Məsləhət ondan o yana bilmirəm!..
 

MÜƏLLİMLƏR SİYEZDİ

 
Baş tutdu müəllimlərin iclasi-siyezdi,
Ey vay, uçitellər yenə dərkar olacaqdır!..
 
 
Zənnimcə mənim, işbu yığıncaqda həmana
Bildirki məsail yenə təkrar olacaqdır.
 
 
Təşkil edəcəklər kişilər məktəbi-nisvan,
Qızlar oxuyub cümlə şərəfdar olacaqdır.
 
 
Hər şəhrdə bir məktəbi-sən’ət açacaqdır,
Oğlanlar alıb həndəsə, me’mar olacaqdır.
 
 
Tətbiq edəcəklər yazını şiveyi-türkə,
Sibyan da sühulətlə xəbərdar olacaqdır.
 
 
Təsnif olunub tazə kütüb türk dilində,
Hər kəs oxuyub elmlə bidar olacaqdır.
 
 
Bu bir, iki, üç məs’ələdə yox o qədər bak,
Olsun, bəcəhənnəm, necə rəftar olacaqdır.
 
 
Lakin bu yamandır ki, iki məzhəbə rəğmən
Bir məs’ələ üstündə də göftar olacaqdır.
 
 
Sünnilik ilə şiəliyi qaldıracaqlar,
İslamə yetib rəxnə, xələldar olacaqdır.
 
 
Qardaş biləcək bir-birini şiə və sünni,
Hər əmrdə hətrə’yü həməfkar olacaqdır.
 
 
Məzhəbləri biryanlıq edib bu uçitellər,
Ancaq yavan islam adı təzkar olacaqdır.
 
 
Əfsus, səd əfsus sənə, ey gözəl islam!
Kimlər sənə gör indi tərəfdar olacaqdır!?
 
 
Baş saçlı, ayaq çəkməli, mırt-mırt danışanlar
Din qədri bilib, mö’minü dindar olacaqdır!..
 

[ÇAPMA ATINI, GİRMƏ BU MEYDANƏ, A MOLLA!]

 
Çapma atını, girmə bu meydanə, a Molla!
Çox məsxərə sən yazma müsəlmanə, a Molla!
Salma özünü atəşi-nİranə, a Molla!
Gəlsin yazığın canına, divanə, a Molla!
 
 
Bu sözlərini yaz xərü nadanə, a Molla!
Biz anlayanıq, gəldik axır canə, a Molla!
 
 
Şimdi de görək, məqsədin, aya, nədi bizdən?
Nə kəşfi-kəramət, nə də bir mö’cüzə sizdən
Heç görməmişik, salma özün bir belə gözdən!
Ancaq ki, gəlir bircə şəkil çəkmək əlizdən!
 
 
Qorxum budu inkar edəsən tarın, a Molla!
Ya məhv edəsən axirət asarın, a Molla!
 
 
Elm əhlisən, et heyzü nifasi gözəl ünvan,
Ya məs’əleyi-şəkk ilə səhvi elə tibyan,
Məndən gəl eşit bunca nəsihət, a müsəlman!
Nəql eylə “Çehil tuti”, nə hürriyyəti-vicdan?!
 
 
Ol bircə peşiman, gəl imanə, a Molla!
Söhbət edəsən huriyü qılmanə, a Molla!
 
 
Ya və’z elə bizdən ötər əxbarü əhadis,
Qıl malə təsahüb, qala boş yerdə məvaris,
İrsalə oxu, eylə əyan fərqi-xəbais,
Aya, sənə nə, oldu keçən vəz’ü həvadis?
 
 
Qıl təkyə mitəkkayə, elə rahət, a Molla!
Elm əhlinə şimdi belədir adət, a Molla!
 
 
Çıx mənbərə, zahirdə oxu nəqlü kitabı,
Buğdanı vur anbara, elə meyl şərabı,
Vur başına noxtadı, bu məxluqə, səvabı,
Aya, nə işin var, yazıb ayati-hicabı?
 
 
Bu sözləri insan yazıb insanə, a Molla!
Noxta yaranıb firqeyi-heyvanə, a Molla!
 
 
Ya müctəhid ol, tap özünə çoxlu müqəllid,
Yainki əvam ol, elə irsaləyə təqlid,
Aya, sənə nə, neylədi molla ilə seyyid?
Ya neylədi hacı? Eləmə hər sözü təcdid!
 
 
Hər nə eləsə, başda var əmmamə, a Molla!
Dinmə, toxunur aləmi-islamə, a Molla!
 
 
Gahi yağışı, gahi müsəllanı danırsan,
Gahi öküzün üstə bu dünyanı danırsan,
Gahi buludu, ərşi-müəllanı danırsan,
Gəh cinni, gəhi quli-biyabanı danırsan,
 
 
Təsxirə girib çox oxudun, azdın, a Molla!
Hər nə gəlib öz əqlinə sən yazdın, a Molla!
 
 
Təsbihi götür, qurşağı bağla, elə təzvir,
Öz vəhmi-xəyalatını eylə bizə təfsir,
Aya, sənə nə nəf’i ki, İran ola tə’mir, -
Risva edib hər həftə çəkirsən belə təsvir?
 
 
Bircə sənə nə, noldu bu İranə, a Molla!
Ya molla, seyid qoydula viranə, a Molla!
 
 
Coğrafi nədir, elmi-hesab, elmi-riyazi,
Ya elmi-məsahət edə təqsimi-ərazi,
Ya elmi-məadin oxuya kəşf edə ğazi,
Qoy nəhv ilə sərfi oxusun ta ola qazi,
 
 
Söhbət eləsin töhrü nəcasətdən, a Molla!
Ya məs’əleyi-qüslü cənabətdən, a Molla!
 
 
Ya tiryaki ol, getmə nə də’vavü nə rəzmə,
Sən’ ət nədi, Allaha təvəkkül elə, gəzmə,
Ya düşsə yetim malı ye, ver xəlvəti həzmə,
Əyləş, otu, iç badəni, sal mütribi bəzmə,
 
 
Bizlərdə nə lazımdı ticarətlər, a Molla!
Bir yaxşı ticarətdi bu adətlər, a Molla!
 
 
Aya, sənə nə qız ərə getdi ki, uşaqdı?
Aya, sənə nə aclara noldu ki, quraqdı?
Ya gündə bir arvad ki, müsəlmandan iraqdı?
Yainki tərəqqi bizə hardandı, haçaqdı?
 
 
İnkar eləmə qəsd ilə köhnə yolu, Molla!
Biçarə, yazıq, başı cünundan dolu, Molla!
 
 
Yatmırsan özün indi də, neylim, hələ yatma,
Mollalara yansın ürəyin, xəlqi ayıtma,
Xanların evin yıxma, gözüm, köhnəni atma,
Buzlu suyu qaynar qazanın aşına qatma,
 
 
Yox anlayanın mənfəəti canə, a Molla!
Dərvişə, axunda, bəyə, həm xanə, a Molla!..
 

İKİ CAVABLARA BİR CAVAB

 
Loğalaşıb, a görməmiş, çox da belə fırıldama!
Tərbiyəsiz uşaq kimi boş-boşuna hırıldama!
Baş-qulağın düzəlməyib, çox da basıb-guruldama!
Dinmə, danışma, yat balam, sən deyən olmayıb hələ!
 
 
Müntəzəm olmamış əməl, rövnəqi-kar olurmu ya?!
Sübh tülu’ etməmiş vəqti-nəhar olurmu ya?
Bir gül açılmaq ilə də fəsli-bəhar olurmu ya?
Dinmə, danışma, yat balam, sən deyən olmayıb hələ!
 
 
Qətl elədiz Ətabəki, mən ki, bu əmri danmıram?!
Var yenə min Ətabəkiz, yoxsa əməlli qanmıram?
Köhnə qapı bu tezliyə tazələşə inanmıram!
Dinmə, danışma, yat balam, sən deyən olmayıb hələ!
 
 
Girəm Ətabək öldü də, topü tüfənginiz hanı?
Bəhri-əmiqi-hərbdə kəştiyi-cənginiz hanı?
Əski hamamdır, əski tas, pəs yeni rənginiz hanı?
Dinmə, danışma, yat balam, sən deyən olmayıb hələ!
 
 
Söylə mənə, vəzarəti-milliyəniz düzəldimi?
Ya uzun əl, uzun papaq qıssalaşıb gödəldimi?
Ölkənizə şəməndəfer yol tapa bildi, gəldimi?
Dinmə, danışma, yat balam, sən deyən olmayıb hələ!
 
 
Dari-şəfayi-Tehranın get elə bir səyahətin,
Mirzə Əbülhəsən xanınl gör rəvişi-təbabətin,
Tən yarı böldü zəhr ilə yeksər əcəm cəmaətin!
Dinmə, danışma, yat balam, sən deyən olmayıb hələ!
 
 
Mülki-İraqı adbaad saysam əgər, kəlal olur,
Tul tapar kəlamımız, qareə həm məlal olur,
İşbu səbəblə şe’rimiz müxtəsər ərzi-hal olur,
Dinmə, danışma, yat balam, sən deyən olmayıb hələ!
     Arxa su dolmayıb hələ!
     Köhnə idarəniz durur,
     Rəngi də solmayıb hələ!..
 

[SOLDUMU GÜLZARIN, EY FAİQİ-NE’MAN PƏSƏR]

 
Soldumu gülzarın, ey Faiqi-Ne’man pəsər,
Laleyi-ne’manların oldumu xunincigər,
Sinənə dəsti-qəza çəkdimi daği-kədərl,
 
 
Nərgisi-şəhlalərin jaləçəkan oldumu?
Şimdi sənə mən deyən mətləb əyan oldumu?!
 
 
Söyləmədimmi sənə, rahət otur, heyfsən,
Çəkmə bu millət qəmin, çək özünə keyf sən,
Xanə deyildir sənin, getməlisən, zeyfsən,
 
 
Eyləmədin e’tina, qissə həman oldumu?
Şimdi sənə mən deyən mətləb əyan oldumu?!
 
 
Fayidə verməz, dedim, etdiyin əfğan sənə,
Halına yandıqların eyləməz ehsan sənə,
Məskən olur aqibət guşeyi-zindan sənə,
 
 
Guşeyi-zindan sənə iştə məkan oldumu?
Şimdi sən mən deyən mətləb əyan oldumu?!
 
 
Mən demədimmi sənə başda otur tac tək,
Durma müqabil bəla tirinə amac tək,
Istəmə hürriyyəti fə’leyi-möhtac tək,
 
 
Balü pərin nagəhan tirə nişan oldumu?
Şimdi sənə mən deyən mətləb əyan oldumu?!
 
 
Mən demədimmi sənə girmə işə can ilən,
Xovf elə, sallaşma çox bəylər ilən, xan ilən,
Olmagilən həmrəviş məclisi-İran ilən,
 
 
Məclisi-İranda bir şövkətü şan oldumu?
Şimdi sənə mən deyən mətləb əyan oldumu?!
 
 
Mən demədimmi sənə həzrəti-zişanları,
Eyləmə də’vət əbəs birliyə işanları,
Sən ki, yığa bilməsən bunca pərişanları,
 
 
Məs’əleyi-ittihad həllü bəyan oldumu?
Şimdi sənə mən deyən mətləb əyan oldumu?!
 

[EY ON Kİ, ÜLUMİ-MƏDƏNİDƏN XƏBƏRİN VAR]

 
Ey on ki, ülumi-mədənidən xəbərin var,
Yüz dərdi-sərin var;
Bica yerə hər ləhzədə min şurü şərin var,
Çox pis nəzərin var.
 
 
Bəsdir, az elə bizləri sən elmdə talib,
Axır nə münasib?
Gör milləti-bipavü sərü həm çü xərin var,
Bundan bətərin var!
 
 
Təsxiri-əcinnə ilə et kəşfi-kəramət,
Əhsən deyə millət;
Neylim oxuyub elmi-sənaye hünərin var,
Nəf’in, səmərin var?!
 
 
Buynuzlu ilan seydinə get yazgilə əfsun,
Etmə bizi məhzun!
Minlər bu əməldə görəsən simü zərin var,
Ali əsərin var!
 
 
Bəsdir dəxi millət qəmini eyləmə təkrar,
Olmaz belə israr!
Bir bax özünə, gör necə əşki-bəsərin var,
Həm çeşmi-tərin var!
 
 
Yüz elm oxusan, axırı avarə qalarsan,
Biçarə qalarsan;
Baxmazla sənin sinədə dürlü gühərin var,
Lö’löi-tərin var.
 
 
Bir tazə cavan olsan, əzizim, işin işdir,
Bu yaxşı rəvişdir;
Hər kəs görə söylər: necə lə’li-şəkərin var,
İncə kəmərin var.
 
 
Əlbət yeyib-içmək, keyf çəkmək ola karın,
Həm olmaya arın;
Bunda biləsən yaxşıca fəthü zəfərin var,
Hali-digərin var.
 
 
Getsə belə iş möhtəşəmi-xəlvət olursan,
Asudə qalırsan;
Boylə eləməzsən, bilirəm, çox xətərin var,
Həm şurü şərin var.
 
 
Yoxsa deyəsən milləti-biçarə qəmindən,
Hakim sitəmindən;
Bil sübhə kimi naleyi-mürği-səhərin var!
Ol dərbədərin var!
     Etmə qəmi-millət,
     Açma başa zəhmət,
     Olsa belə möhnət
     Xunin ciyərin var!
 

SUAL-CAVAB

 
– Görmə! – Baş üstə, yumaram gözlərim.
– Dinmə! – Mütiəm, kəsərəm sözlərim.
– Bir söz eşitmə! – Qulağım bağlaram.
– Gülmə! – Pəkey, şamü səhər ağlaram.
– Qanma! – Bacarmam! Məni mə’zur tut,
 
 
Boyləcə təklifi-məhalı unut!
Qabili-imkanmı olur qanmamaq?
Məcməri-nar içrə olub yanmamaq?
Eylə xəmuş atəşi-suzanını,
Qıl məni asudə, həm öz canını!
 

İFTARDAN BİR GÖFTAR, YA MƏCMUƏDƏN BİR LÖQMƏ

 
Atmış niqabi-hüsnin məcmuəyi-təvangər,
Məcmuədə düzülmüş eyzən xuruş sərasər,
Həsrətkeşani-mətbəx, gürgani-bətnpərvər,
Cari boğaza şərbət, sari-məzaqə şəkkər,
Əksi-buxari-dolma, zilli-əmmameyi-sər,
Dəryayi-iştəhayə olmaqda behcətavər,
Hüzzar içində əsla yox bir fəqirü müztər,
Iftar vəqtidir ha, ey vaizi-süxənvər!
 
 
İş başbilənsiz olmaz!
Sərsüfrə sənsiz olmaz!
 
 
Vəqti-ğəza ki, nəfsin cuş etdiyi zəmandır,
Bilcümlə ruzədarə həngami-əkli-nandır,
Ənva’i-nazü ne’mət sərsüfrədə əyandır,
Lakin o löqmələr həp ə’yanə şayəgandır,
Hər su nəzər edərsən: bəydir, əmirü xandır,
Fəqr əhlinə bu halət taqətgüdazi-candır,
Iftar ləzzətəfza suri-səfanişandır,
Ey müstəhəq, darıxma, könlün əgərçi qandır!
 
 
Miskin həzənsiz olmaz!
Qəm, qüssə sənsiz olmaz!
 
 
Etdikcə mən təmaşa, gördükcə işbu kari –
Acizdə inkisari, saildə iztirari,
Miskində intizari, tacirdə ehtikari,
Əşkim olur gözümdən xuni-ciyərlə cari,
Heyhat, olurmu çeşmim haiz bu iqtidari
Ta yanmadıqca könlüm, ey könlümün mədari?!
Əş’ari-atəşin-dəm yaxdıqca qəlbi-zari,
Təqlid edir təbiət mürğani-növbəhari.
 
 
Şair süxənsiz olmaz,
Şe’r isə sənsiz olmaz!
 
 
Ey əhli-fəqrü faqə, ver şairə səlalın,
Dəmdir ki, şair olsun dildadeyi-kəlalın,
Dəmdir ki, şe’ri-nəğzim şərh etsin ərzi-halın,
Şayani-rəhm olunsun hər kəscə infialın,
Surətnümalıq etsin ayineyi-visalın,
Gözlərdə cilvələnsin insan kimi cəmalın,
Heyhat! Sümmə heyhat! Xam olmasın xəyalın!
Bihimmət əğniyadən olmaz rəva sualın,
Tök ruyi-zərdin üzrə daim sirişki-alın…
 
 
Sail mihənsiz olmaz!
Möhnət də sənsiz olmaz!
 

[BİMƏRHƏMƏT Ə’YANLARINA ŞÜKR, XUDAYA!]

 
Bimərhəmət ə’yanlarına şükr, xudaya!
Bu sahibi-milyanlarına şükr, xudaya!
 
 
Millət qəminə baxmayan ənzari-kərəmlə -
İşani-zəvişanlarına şükr, xudaya!
 
 
İş bilməyən ancaq yemək-içməkdən əlavə,
Bu canlı dəyirmanlarına şükr, xudaya!
 
 
Bidadi-bəradərlə olan qanına qəltan,
Qafqazdakı qurbanlarına şükr, xudaya!
 
 
Xassə Baku şəhrində, o şöhrətli məkanda
Dərya tək axan qanlarına şükr, xudaya!
 
 
Xunxar olan əfradi-bəni-növ’ünə daim –
Bu vəhşiyü ğürranlarına şükr, xudaya!
 
 
Qurd isə, şəqal isə biyabanda olurdu,
Şəhr içrə bu heyvanlarına şükr, xudaya!
Gözlənməyən ədnalığın icadına ciddən –
Himmət edən insanlarına şükr, xudaya!
 
 
Həmmamdə övrətlərə quldurluq edən bu
Qeyrətli müsəlmanlarına şükr, xudaya!
 
 
Sakit oturan boylə cinayətlərə qarşı
Bu sahibi-vicdanlarına şükr, xudaya!
 
 
Bilməm nə zəman qəhrin edər aləmi bərbad?!
Səbr etdiyin avanlarına şükr, xudaya!
 
 
Həll olmadı könlümdəki niskilli müəmma,
Təcdid edirəm mətləi, mabə’di var əmma!..
 

MƏKTUB

 
Molla dayı, etmə şərarət belə,
Ortalığa salma ləcacət belə!..
 
 
Gündə çıxarma yeni bir qaidə,
Məktəbi bilmə belə bafaidə,
Milləti bənd etmə əlif-baidə,
Söyləmə “sə’fəs” belə, “qərşət” belə!..
 
 
Çox da sənin tək deyiləm naxələf
Ta olam aqi-pədərani-sələf,
Elmlə övladımı etməm tələf –
Min də desən söz belə, söhbət belə!..
 
 
Elm nədir, fəzl nədir – qanmaram,
Atəşi-elmə alışıb yanmaram,
Sən edən iğvalərə aldanmaram,
Vermə əbəs kəndinə zəhmət belə!..
 
 
Cəhldə bir qəl’əyi-istadəyəm,
Aləmi məhv etməyə amadəyəm,
Adiyi-tiryakü meyü badəyəm,
Etmişəm ömrümdə mən adət belə!..
 
 
Tikmə, kənar ol, gözümə milləti!
Neyləyirəm milləti, milliyyəti?!
Oldu başım dəng, dəyiş söhbəti,
Az sölə millət belə, ümmət belə!..
 
 
Mən fəqət öz əmrimi samanlaram,
Xeyrim üçün aləmi viranlaram,
Mən nə cəmaət, nə vətən anlaram, -
Yansa vətən, batsa cəmaət belə!..
 
 
Yox gözüm əsla füqəra görməyə!
Xud, füqəranı nə rəva görməyə?
Gözdə əgər olsa ziya görməyə -
Göstər ona pul belə, dövlət belə!..
 

[TÖHMƏT EDİR QƏZETÇİLƏR, – MƏ’ŞƏRİ-NASI BİR BELƏ!..]

 
Töhmət edir qəzetçilər, – mə’şəri-nası bir belə!..
Özlərinin, inan ki, yox fəhmü zəkası bir belə!..
 
 
Mən kimi aqil olsalar, şüğl edələr oğurluğu, -
Zəhməti, rənci bir belə!.. zövqü səfası bir belə!..
 
 
Cümlə məarif əhlinin haləti göz önündədir, -
Vəchi-məaşı bir belə!.. dərdü bəlası bir belə!..
 
 
Madəri-elmə söylənir Məryəmə söylənən tühəm,
Elmin anası bir belə!.. cəhlin atası bir belə!..
 
 
Mən dəliyəmmi oğlumu məktəbə, dərsə sövq edəm?!
Dərsin əzası bir belə, xəlqin ədası bir belə!..
 

The free excerpt has ended.

$2.46

Genres and tags

Age restriction:
16+
Release date on Litres:
29 October 2022
ISBN:
978-9952-8245-6-8
Copyright holder:
JekaPrint
Text
Average rating 0 based on 0 ratings
Text
Average rating 0 based on 0 ratings
Audio
Average rating 0 based on 0 ratings
Audio
Average rating 0 based on 0 ratings
Audio
Average rating 0 based on 0 ratings
Audio
Average rating 5 based on 1 ratings
Text
Average rating 5 based on 1 ratings